Qarsffl muhandislik iqtisodiyotinstituti r. X. Ergashev qishloq xo‘ jaligi iqtisodiy oti

A_ay
As
Aylanma mablag‘laming aylanish koeffitsienti qancha yuqori bo‘lsa, aylanma mablag‘lardan shunchalik samaraliroq foydalaniladi va aksincha aylanmadagi yuklama koeffitsienti qanchalik kam bo‘lsa, aylanma mablag‘dan shunchalik samaraliroq foydalaniladi.
Aylanma mablag‘dan foydalanishning navbatdagi muhim ko‘rsatkichi quyidagi formula bilan aniqlanadigan bitta aylanma vositaning aylanish davomiyligi (Aj kun) dir.
K_s
Ah
A_ay
Bunda Kg - ko‘rilayotgan davrdagi kunlar soni (odatda 365 kun). Aylanma mablag‘ni iqtisod qilish summasi (mutloq yoki nisbiy ozod qilingan) yoki ulami qo‘shimcha jalb etish (ortiqcha xarajat) summalarini quyidagi formula bo‘yicha hisoblaydilar:
A
41S
hq K_s Auk KJ~
A
Ks
y
Vk Abs
Bunda A_y - aylanma mablag‘lar iqtisodi (ortiqcha sarfi); A_hs haqiqiy aylanma summasi; Ah_q- aylanma mablag‘larining haqiqiy o‘rtacha yillik qiymati; A_uk - bazis yili (yoki rejasi) da aylanma mablag‘larining o‘rtacha yillik qiymati; A_bs - bazis yili (yoki rejasi) ning aylanmasi summasi.
Agar qavs ichida hisoblashlar natijalari bo‘yicha chap tomon o‘ng tomondan ko‘p bo‘lsa va aksincha agar o‘ng tomon chap tomondan ko‘p bo‘Isa, (manfiy belgi bilan) aylanma mablag‘ning iqtisod qilingan summasini olamiz.
Ko‘rib chiqilgan ko‘rsatkichlardan tashqari, shuningdek aylanma mablag‘lardan foydalanish rentabelligi darajasini ham aniqlaydilar (%):
M
Rd = x 100
A_q
Bunda M - mahsulot (ish, xizmat)ni realizatsiya qilingandan olingan daromad; Aq- aylanma mablag‘laming o‘rtacha yillik qiymati.

1. jadval ma’lumotlaridan foydalanib, xo‘jalikda aylanma mablag‘laming aylanishi va ulardan foydalanishning samaradorligini hisoblaymiz.

   
   

A_ay bazis yilida = 7838 : 8808 = 0,89;

A_ay hisobot yilida = 13272 :10640= 1,25;
Ak bazis yilida = 8808 : 7838 = 1,12;
A_khisobot yilida = 10640 : 13272 = 0,80;
A_d bazis yilida = 365 : 0,89 = 410 kun;
A_d hisobot yilida = 365 : 1,25 = 292 kun;