Qarshi davlat universiteti informatika o’qitish metodikasi kafedrasi

5-MODUL. INFORMATIKANI KASBGA YO‘NALTIRIB 
O‘QITISHNI LOYIHALASHTIRISH 
18 - mavzu. Informatikani kasbga yo‘naltirib o‘qitishni 
loyihalashtirish. 
Reja 
18.1. Kasbiy sohalar va ularning jamiyatdagi o‘rni 
18.2.Kasbiy sohalar klassifikatsiyasi, kasbiy faoliyatdagi axborotlarni 
olish imkoniyatlari 
18.3.Informatika fanlari mavzularini kasbga yo‘naltirib o‘qitish 

---

150 
18.1. Kasbiy sohalar va ularning jamiyatdagi o‘rni. Kasbiy faoliyat - 
maxsus tayyorgarlik va ish tajribasi natijasida olingan maxsus nazariy bilimlar va 
amaliy ko'nikmalar to'plamiga ega bo'lgan kishining mehnat faoliyati turi va asosiy 
daromad manbaidir [75]. 
S. I. Ojegovegovning "Rus tilining lug‘ati"da "kasb" atamasining ko‘plab 
talqinlarini beradi (lat. professio - asosiy kasb, mutaxassislik, profiteer- o‘z ishimni 
e’lon qilaman), bu "asosiy ish joyi" deb ta’riflanadi [2].
Ushbu ta’rifdan kelib 
chiqib, kasb- mehnat faoliyati bilan bog‘liq bilim, ko‘nikma va qiziqishlarga ega 
bo‘lgan ushbu turdagi ish bilan shug‘ullanadigan odamlarni birlashtiradi. Kasb - bu 
jamiyat uchun zarur bo‘lgan va odamga yashash va rivojlanish imkoniyatini 
beradigan faoliyat turi. 
Kishida ma'lum bir kasbning mavjudligi, uning ushbu ish turini malakali 
ravishda bajara olishi mumkinligidan dalolat beradi. Ko'plab kasblar ixtisosliklarga 
bo'linadi. O’zbekiston qonunchiligida "Kasbiy faoliyat" turli mutaxassisliklar 
faoliyat turlari uchun huquqiy tartibga solinadi va kasbiy faoliyatning sub'ektlari 
O’zbekiston qonunlari bilan tartibga solinadigan kasbiy faoliyatni amalga 
oshiradigan shaxslardir. 
Mutaxassislik - bu bitta kasb doirasidagi kasbiy faoliyatning tor tasnifi 
bo'lib, u ta'lim natijasida olingan aniq bilim, ko'nikmalarni talab qiladi va tor 
kasbiy vazifalarni shakllantirish va hal qilishni ta'minlaydi. Muayyan 
mutaxassislikka ega bo'lgan shaxslar malakalari bo'yicha bo'linadi. Xodimning 
malakasi bu ma'lum bir ishni eng yuqori samaradorlik va sifatli bajarish uchun 
zarur bo'lgan bilim, ko'nikma, tajriba va ko'nikmalarga bog'liq ravishda kasbiy 
tayyorgarlik darajasi. 
Lavozim - bu xodimning tashkilotdagi o'rni va rolini belgilaydigan 
belgilangan vazifalar va ularning tegishli huquqlari. 
Mutaxassis - bu ma'lum bir faoliyat sohasida maxsus bilim va ko'nikmalarga 
ega bo'lgan shaxs. Rahbar- bu boshqaruvni amalga oshiruvchi mutaxassis. 

---

151 
Kasbiy faoliyat har doim aniq maqsadni ko'zlaydi va aniq vazifalarni hal 
qilishni ta'minlaydi. Kasbiy faoliyatning maqsadi shaxsning rivojlanishi va uning 
hayotiy funktsiyalarini ta'minlaydigan ko'zlangan natijadir. Kasbiy faoliyatning 
vazifalari maqsadga erishish bosqichlari hisoblanadi. 
Masalan, pedagogik faoliyatning maqsadi-yoshlarga ma'lum darajadagi 
(umumiy, boshlang'ich, kasb-hunar, o'rta maxsus, oliy) ma'lumot berishdir.
Pedagogik faoliyatning vazifalari: o'qitish, ta'lim-tarbiya berish va shaxsni 
har tomonlama rivojlantirishdir. 
O’zbekistonda oliy ma’lumotli ilmiy, ilmiy pedagogik kadrlarni tayorlash, 
kasbiy sohaning ba’zilarini keltiramiz: fizika- matematika, kimyo, biologiya, 
geolog-tuproqshunos, texnika fanlari, qishloq xo‘jaligi, iqtisodiy soha, tarix, 
falsafa, filologiya, geografiya, huquqshunoslik fanlari, pedagogika fanlari, 
meditsina fanlari, farmateftika fanlari, veterinariya, madaniyatshunoslik, 
arxitektura, psixologiya fanlari, ijtimoiy fanlar, siyosiy fanlar va sharqshunoslik 
fanlariga bo‘linadi