Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi kolloid kimy

6. YUQORI MOLEKULYAR BIRIKMALAR ERITMALARINING HIMOYAVIY TA‘SIRI.

Gidrofob zollar oz miqdorda qo’yilgan elektrolit ta‘siridan koagulyatsiyalanadi. YuMB eritmalari esa elektrolitlar ta‘siriga barqarordir. Gidrofob zollarga YuMB eritmalari qo’shilsa, gidrofob zollar elektrolit ta‘siridan koagulyatsiyalanmaydi. Bu hodisaga YuMB ning himoyaviy ta‘siri deyiladi. Masalan, oltinning gidrofob zoliga oz miqdorda jelatin qo’shilsa, oltin zoli barqaror bo’lib qoladi. Bu zolga koagul­yatsiya chegarasidan ortiqcha miqdorda elektrolit qo’shilsa yoki uzoq vaqt saqlansa ham koagulyatsiyaga uchramaydi.

Odatda liofil harakterdagi YuMB (sirt-aktiv moddalar) himoyaviy ta‘sirga ega bo’ladi. Himoyaviy ta‘sir oltin, rubin va temir oonlari degan o’lchov birliklarida o’lchanadi. Oltin soni deb 10 ml kizil rangli oltin zolining 1 ml 10% li natriy xlorid elektrga nisbatan barqarorligini saqlash uchun qo’shilishi kerak bo’ladigan YuMB ning milligramm miqdoriga aytiladi. Turli YuMB ning himoyaviy ta‘siri turlichadir.

Turli YuMB larning oltin, rubin va temir sonlari quyidagi 6-jadvalda berilgan.

6-jadval

Himoyaviy ta‘sir