Qarshi filiali kompyuter injiniringi fakulteti(5330600) dasturiy injiniring yo’nalishi 3-bosqich di 12-20 guruh talabasi farhodov navro’zning

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI


KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI(5330600) DASTURIY INJINIRING YO’NALISHI 3-BOSQICH DI 12-20 GURUH TALABASI FARHODOV NAVRO’ZNING
“OPERATSION TIZIMLAR”
FANIDAN TAYYORLAGAN


1-MUSTAQIL ISHI
Bajardi: Farhodov Navro’z
Qabulqildi: Qodirov Bobur


QARSHI-2023
Reja:
1.Operatsion tizimlarda ma’lumotlarni kiritish-chiqarishni boshqarish
2.Parallel jarayonlarni tashkil etish
3.Multidasturlash va multiprotsessorlash
4.Operatsion tizimlarning jarayonlari boshqaruvi
Operatsion tizimlarda ma’lumotlarni kiritish-chiqarishni boshqarish.
Operatsion tizim (OS inglizcha: Operatinn system) - bu kompyuter texnikasi va dasturiy ta'minot resurslarini boshqaradigan va kompyuter dasturlari uchun umumiy xizmatlarni taqdim etadigan tizim dasturi. [6]
Operatsion tizimlarda ma’lumotlarni kirish/chiqish “I/O” – (inglizcha: input/output – kiritish-chiqarish) yoki axborotni qayta ishlash tizimi (masalan, kompyuter) va tashqi dunyo, ehtimol, inson yoki boshqa axborotni qayta ishlash tizimi o'rtasidagi aloqani anglatadi. Kirishlar tizim tomonidan qabul qilingan signallar yoki ma'lumotlar, chiqishlar esa undan yuborilgan signallar yoki ma'lumotlardir. Ushbu atama harakatning bir qismi sifatida ham ishlatilishi mumkin; "I/O ni bajarish" kirish yoki chiqish operatsiyasini bajarishdir. Kiritish-chiqarish qurilmalari shaxs (yoki boshqa tizim) tomonidan kompyuter bilan aloqa qilish uchun ishlatiladi. Klaviatura yoki sichqoncha kompyuter uchun kirish moslamasi bo'lishi mumkin, monitor, printerlari esa kompyuter uchun chiqish qurilmalari hisoblanadi. Modemlar va tarmoq kartalari kabi kompyuterlar o'rtasidagi aloqa uchun qurilmalar odatda kirish va chiqish uchun xizmat qiladi. [1]

1-rasm: Operatsion tizimda kirish/chiqish fayllarni boshqarish
Kompyuter arxitekturasi, protsessor va asosiy xotira uyg'unligi (CPU – inglizcha: central processing unit - Markaziy protsessor) to'g'ridan-to'g'ri o'qishi va yozishi mumkin bo'lgan xotira, individual ko'rsatmalar bilan) kompyuterning miyasi hisoblanadi va shu nuqtai nazardan ushbu kombinatsiyadan yoki shu kombinatsiyaga, masalan, disk drayveriga yoki undan har qanday ma'lumot uzatilishi I/O hisoblanadi. CPU va uni qo'llab-quvvatlovchi o'chirish qurilma drayverlarini amalga oshirishda past darajadagi kompyuter dasturlashda ishlatiladigan xotira xaritasi bilan kiritilgan kiritish-chiqarishni ta'minlaydi. I/O algoritmi-bu joyni ekspluatatsiya qilish va ma'lumotlar joylashgan joyda samarali ishlash uchun mo'ljallangan ikkilamchi saqlash, masalan, disk drayveri. [7]
OSda Data, Port va I/O qurilmalar odatda I/O operatsiyalarini bajarish uchun maxsus ishlab chiqilgan ko'rsatmalardan foydalanishni talab qiladi.

2-rasm: Markaziy protsessorda ma’lumotlar, portlar va kiritish/chiqarish qurilmalarni boshqarish.
OS, CPU va uning qo'llab-quvvatlovchi sxemasi qurilma drayverlarini amalga oshirishda past darajadagi kompyuter dasturlashda ishlatiladigan xotira bilan bog'langan I/Oni ta'minlaydi. I/O algoritmi-bu joyni ekspluatatsiya qilish va ma'lumotlar joylashgan joyda samarali ishlash uchun mo'ljallangan ikkilamchi saqlash, masalan, disk drayveri. Xuddi shunday, ma’lumotlar, printerlar va monitorlar kompyuter chiqaradigan kirish signallari sifatida qabul qilinadi. Keyin ular ushbu signallarni inson foydalanuvchilari ko'rishi yoki o'qishi mumkin bo'lgan tasvirlarga aylantiradilar. Inson foydalanuvchisi uchun ushbu vakolatxonalarni o'qish yoki ko'rish jarayoni ma'lumotni qabul qilishdir. Kompyuterlar va odamlar o'rtasidagi bu o'zaro ta'sirlar inson va kompyuterning o'zaro ta'siri deb ataladigan sohada o'rganiladi. [2, 3, 4]