Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti “Texnologik mashinalar va jihozlar” kafedrasi

2.1 - jadval

t, ^0S	O2	N2	SO2	CO2	CO	havo	N2O (bug‘lari)
200 400 600 800 1000	187,7 386,0 595,6 812,6 105,0	206,9 419,0 640,1 870,5 1108,0	132,4 283,2 444,6 612,8 783,0	182,0 383,0 623,8 868,2 1122,0	209,4 426,4 653,4 888,8 1132,0	202,6 412,0 630,6 856,8 1091,0	378,5 778,2 1204,0 1658,0 2143,0

Amaliy mashg‘ulotni mustahkamlash uchun nazorat savollari.

1. 
   Yoqilg‘ini yondirishga havo sarfi va yonish gazlar tarkibi?
   
2. 
   Yoqilg‘ining yonishidan hosil bо‘lgan mahsulotlar entalpiyasi?
   
3. 
   Xomashyoni pechning radiant seksiyasida oladigan issiqligi?
   

3-Amaliy mashg‘ulot
3.1. Radiantli seksiyani xisoblash
Radiant kamerada issiqlik berishni hisoblash murakkab masaladir, chunki bu yerda kо‘p omillarni: ya’ni alangani chо‘g‘li zarrachalari nurlanishini, tutun gazlarni uch atomli komponentlarining nurlanishini, erkin konveksiyani, devorning nurlanishini, radiant kamerani shakli va о‘lchamlar nisbatini, ekranlanish darajasini, yoqilg‘ini yondirish usul va turlarini hisobga olishga tо‘g‘ri keladi.
Shu sababli turli empirik formulalar keng qо‘llanilgan. Hozirgi vaqtda radiant seksiyaning hisobi Belokon [1,3,6,8] ning nazariy asoslangan analitik uslubi asosida amalga oshiriladi. Bu uslubda “ekvivalentli absolyut qora yuza” (N_s, m²) tushunchasidan foydalaniladi.
Uning qiymati quyidagi ifodadan aniqlanishi mumkin:
3.1
bu yerda: Q_ra - radiatsiya hisobiga, (F_r, m²) haqiqiy ekran tomonidan olinadigan issiqlik, Vt;
S_S=5,67 Vt/(m^2K⁴)- absolyut kora jismning nurlanish koeffitsiyenti,
T_p- yonish gazlarning «dovon» dagi harorati, K;
θ- radiant quvurlar tashki yuzasining о‘rtacha harorati, K.
Haqiqiy ekran Q_ra dan tashqari yonish gazlarining erkin konveksiyasi hisobiga ham issiqlik oladi:
3.2
bu yerda: α_k –erkin konveksiya hisobiga issiqlik berish koeffitsiyenti, Vt/(m²K);
F_r-radiant seksiyadagi pech zmeyevigining yuzasi, m².
U.B. Baxshiyan [40] Belokon uslubi asosida quyidagi hisoblash formulasini taklif qildi:
3.3
bu yerda: ψ - haroratni о‘txonada tarqalishi, yoqilg‘i va pech turiga bog‘liq umumlashgan koeffitsiyent;
q_r = Q_r/ F_r - radiant quvurning о‘rtacha issiqlik kuchlanishi, kJ/m²soat;
q_rk= Q_rk/ F_r- erkin konveksiya ulushiga tо‘g‘ri kelgan radiant quvurlar issiqlik kuchlanishi.
(3.3) formula tekshirish hisoblari uchun ayniqsa qulay, chunki ψ-qiymati va F_r/ N_s nisbat har qaysi pech turi uchun tor chegarada о‘zgaradi. (3.2 va 3.3 -jadval) [1, 39.].
3.4 – jadvalda [1, 39] tipaviy pechlar uchun radiant quvurlarni issiq kuchlanishning о‘rtacha, ruxsat etilgan (q_r) qiymatlari keltirilgan.
3.2 - jadval. ψ koeffitsiyent qiymatlari (3.3 formulasiga doir)

Pech turi	
SKG, SKV, SSV N0KG, NDSV, gazli yoqilg‘i Shularning о‘zi, suyuq yoqilg‘i BKG	1,13-1,25 1,28-1,40 1,18-1,30 1,40-1,60

3.3 - jadval. Turli xildagi pechlar uchun F_p/H_s nisbatining qiymatlari

Pech turi	Yoqilg‘i turi		Pech turi	Yoqilg‘i turi
	Gaz	mazut		Gaz	mazut
SKG SKV BKG	3,8-4,1 3,8-3,9 2,9-3,1	3,3-3,6 3,3-3,4 -	NOKG NDSV SSV	3,3-3,6 3,3-3,5 4,0	3,0-3,3 3,0-3,2 3,5

3.4 - jadval. Radiantli quvurlarning о‘rtacha ruhsat etilgan issiqlik kuchlanishlari (zо‘riqishlari) (q_{p ,} kVt/m²)

Jarayon turi	qp quyidagi pechlar turi uchun
	BKG	SKV, SSV	SKG, NOKG, NDSV
Neftni atmosferali haydash Mazutni vakuumli haydash Neftni ikkilamchi haydash Asta -sekin kokslash	58,0 38,3 66,1 41,8	34,8 22,0 39,4 25,5	40,6 26,7 46,4 29,0

3.2. Quvurli pechni radiant yuzasini hisoblash
Boshlangich shartlar: xom-ashyo sarfi G=1900 t/sut;
Xom-ashyo boshlangich va oxirgi temperaturalari mos ravishda T₁ =453 K va T₂ =623 K.
Xom-ashyo zichligi (293 K temperaturada) .
623 K temperatura va bosimda xaydalgan xom-ashyo massaviy xissasi e=0,6.
Xaydalgan maxsulotning 293 K dagi zichligi .
Bir marta buglatilgan qoldik zichligi
Yokilgi tarkibi: CH₄ - 98%, C₂H₆ - 0,3%, C₃H₈ – 0,2%, H-C₄H₁₀-0,1%, CO₂-0,3%, N₂ -1,1%, gaz zichligi 0,730 kg/m³.
Hisoblash:
1. Yonish jarayonini hisoblash. Yoqilg’ining quyi yonish issiqligini hisoblaymiz.
Izo-
Bu yerda: SN₄, S₂ N₄ – yokilgi tarkibida mos komponentlar miqdori.

Yokilgi tarkibini massaviy foizlarda hisoblaymiz.
Hisoblash natijalari jadvalda keltirilgan: