Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti “Texnologik mashinalar va jihozlar” kafedrasi

Yechish. Benzin xosil bо‘lish tezligini aniqlashda (8.1) formuladan foydalanish mumkin, ya’ni undagi benzin chiqish tezligini uning hosil bо‘lishi bilan almashtirigan holda 4.1. jadvalga kо‘ra gudronni temperatura gradiyenti a= 15,2. Shuni eslaymizki, Obryadchikov bо‘yicha termik kreking jarayonida 450 ⁰S 1 s da 0,007% benzin ( ) hosil bо‘ladi.
U holda
Xom ashyo reaksion zonaga bulish davomiyligi

Bug‘simon suyuqlik aralashmasi zichligi grafik bо‘yicha (8.1 rasmga qarang) zmeyevikdagi benzinni о‘rtacha miqdori 2% va bosim 2,0 MPa da kuyidagiga teng:
ρ_ar= 450 kg/m³.
Xam ashyoni harakatlanish tezligi (4.8) formula bо‘yicha

Reaksion zmeyevik uzunligi (4.9) formula bо‘yicha:
L= 2,84 ^. 235 = 667,4 m.
Reaksion pech issiqlik hisobi. Reaksion-kizdirish pechi issiqligini hisoblash muximligi, unda balans tuzish kо‘rinishida namoyon bо‘ladi. Xom ashyoni kimyoviy uzgartirishda issiqlik yutilishi yoki ajralishi bilan kechadi. Issiklik balansni kirim yoki sarf kismiga issiklik effekti yigindisini kiritish zarur. Demak, termik krekinglash pechi foydali issiqlik quvvati (Q_foy, Vt) kuyidagicha buladi:

bu yerda G_X1 – xom ashyo sarfi, kg/s; ye – haydash massa ulushi; - bug‘ kо‘rinishli, suyuq maxsulotlar va suyuq xom ashyoni pechga kirish (t₁) va chiqishdagi (t₂) entalpiyalar, J/kg; – xom ashyoni uzgarish darajasi;
q_p – reaksiyani solishtirma issiqlik effekti, J/kg.
Visbreking solishtirma issiqlik effekti 120 dan to 230 kJ/kg ni tashkil etadi. Keyingi hisoblashlar anologik usulda qizdirish pechlarini hisoblash bilan birgalikda о‘tkazish mumkin.
Masalalar.
8.1. Vakuum gazoyl krekingi vaqtida hosil bо‘ladigan benzinni massa ulushi 410 ⁰S da 5% ni tashkil etadi. Agar temperatura 430 ⁰S gacha kо‘tarilsa, jarayon davomiyligi uzgarmagan xolda benzin chiqishi qanday bо‘ladi?
8.2. Gudronni visbrekinglashda 420 ⁰S da 2% benzin beradi. Agar jarayon davomiyligi uzgarmagan xolda uning temperaturasi 20 ⁰S ga kо‘tarilsa, benzin chiqishi necha marta ortadi? (4.1) formuladan foydalanilgan holda yeching.
8.3. Gazoylni termik krekinglashda temperaturani 30 ⁰S ga oshirilganda benzinni massali chiqishi 4,7 dan 17,2% gacha ortdi. Jarayon davomiyligini о‘zgarmas deb qabul qilgan holda, temperatura gradiyentini aniqlang.
8.4. Og‘ir neft xom ashyosini 450 ⁰S dagi krekinglash davomiyligi
240 s ni tashkil etadi. Xuddi shu miqdorda benzinni 425 ⁰S sharoitda olish uchun jarayonni о‘tkazish vaqti qanday bо‘ladi. Temperatura gradiyentini 12,9 ga teng deb qabul qilinadi.
8.5. Kreking reaksion zonasida xom ashyoni temperaturasini 415 ⁰S dan to 445 ⁰S gacha oshirilganda, uning bulish vaqti necha marta qisqartiriladi. Benzin chiqish о‘zgarmay qoladi, temperatura koeffitsiyenti 1,64 ga teng.
8.6. Kreking temperaturasini 15 ⁰S ga pasaytirilganda,benzin chiqishini avvalgidek saqlash uchun jarayon davomiyligi ikki marta ortdi. Temperatura koeffitsiyenti topilsin.
8.7. Agar bir о‘tishdagi benzin chiqishi 4,1%, retsirkulyatsiya bilan birgalikda esa – 5,34% ni tashkil etsa, о‘zgarmagan xom ashyo retsirkulyatsiyasi koeffitsiyenti topilsin.
8.8. Tо‘g‘ri haydalish qoldig‘i va retsirkulyatdan tarkib topgan 18,05 kg/s aralashmali xom ashyo kreking pechiga kirtiladi. Yuklash (zagruzki) koeffitsiyenti 1,25 teng. Pechga beriladigan retsirkulyat miqdori aniqlansin.
8.9. Kreking pechi reaksion zmeyevikli quvurlari (d_ich=0,12m) bо‘yicha bug‘-suyuqlik aralashmasi(ρ_ar=500 kg/m³) harakat tezligi hisoblansin. Xom ashyo sarfi 13,83 kg/s.
8.10. 14,44 kg/s gudron qayta ishlanadigan visbreking pechi zmeyevik uzunligi aniqlansin. Xom ashyoni reaksion zonada bо‘lish vaqti 300s. Bug‘simon suyuqlik aralashmasi zichligi 510 kg/m³. Zmeyevikli quvur ichki diametri 0,12m.