Qarshi Muhandislik-Iqtisodiyot instituti,,Geodeziya,kartografiya va kadastr’’yunalishi

Joyda boshlang’ich deb qabul qilingan nuqta yoki chiziqqa nisbatan o’z o’rnini aniqlashga oriyentirlash deyiladi. Oriyentir so’zi lotincha oriens so’zidan olingan bo’lib “sharq” degan ma’noni anglatadi. Joydagi predmetlar quyosh, oy, yulduzlar, relyef, daraxt, imoratlar va boshqalarga qarab ufq tomonlarini aniqlash mumkin. Kompas kashf etilganiga qadar, ufq tomonlari ko’pincha quyoshga qarab aniqlangan Kompas kashf etilgach, ufq tomonlari magnit qutbiga qarab aniqlanadigan bo’ldi.

• Joyda boshlang’ich deb qabul qilingan nuqta yoki chiziqqa nisbatan o’z o’rnini aniqlashga oriyentirlash deyiladi. Oriyentir so’zi lotincha oriens so’zidan olingan bo’lib “sharq” degan ma’noni anglatadi. Joydagi predmetlar quyosh, oy, yulduzlar, relyef, daraxt, imoratlar va boshqalarga qarab ufq tomonlarini aniqlash mumkin. Kompas kashf etilganiga qadar, ufq tomonlari ko’pincha quyoshga qarab aniqlangan Kompas kashf etilgach, ufq tomonlari magnit qutbiga qarab aniqlanadigan bo’ldi.

Kompas yordamida ufq tomonlarini aniqlash eng oson usul hisoblanadi. Kompas eramizdan avvalgi III asrda Xitoyda ixtiro qilingan. Kompas doira shaklidagi qutichadan iborat bo’lib, uning markaziga o’tkir uchli igna, igna ustiga magnitlangan strelka o’rnatilgan. Bu strelka igna ustida erkin aylanadi. Quticha tagiga ufq tomonlarini ko’rsatuvchi harflar bilan shimol, janub, sharq, g’arb tomonlari ko’rsatilib, 00 dan 3600 gacha bo’lgan gradus bo’laklari chizilgan.

• Kompas yordamida ufq tomonlarini aniqlash eng oson usul hisoblanadi. Kompas eramizdan avvalgi III asrda Xitoyda ixtiro qilingan. Kompas doira shaklidagi qutichadan iborat bo’lib, uning markaziga o’tkir uchli igna, igna ustiga magnitlangan strelka o’rnatilgan. Bu strelka igna ustida erkin aylanadi. Quticha tagiga ufq tomonlarini ko’rsatuvchi harflar bilan shimol, janub, sharq, g’arb tomonlari ko’rsatilib, 00 dan 3600 gacha bo’lgan gradus bo’laklari chizilgan.