Qarshi Muhandislik-Iqtisodiyot instituti,,Geodeziya,kartografiya va kadastr’’yunalishi

Kompasdan kechasi ham foydalanish uchun uning magnit strelkasi hamda ufq tomonlarini ko’rsatuvchi harflar fosforlangan. Kompas yordamida ufq tomonlarini aniqlash uchun quyidagilarga amal qilish kerak: a) Kompasni tekis joyga yoki kaftga qo’yib strelkasini bo’shatish kerak. Magnit strelkasi tebrana–tebrana to’xtaguncha kutib turish zarur; b) Magnit strelkasining bir uchi shimol harfining ustida to’xtagunga qadar kompas qutichasini asta aylantirish kerak;

• Kompasdan kechasi ham foydalanish uchun uning magnit strelkasi hamda ufq tomonlarini ko’rsatuvchi harflar fosforlangan. Kompas yordamida ufq tomonlarini aniqlash uchun quyidagilarga amal qilish kerak: a) Kompasni tekis joyga yoki kaftga qo’yib strelkasini bo’shatish kerak. Magnit strelkasi tebrana–tebrana to’xtaguncha kutib turish zarur; b) Magnit strelkasining bir uchi shimol harfining ustida to’xtagunga qadar kompas qutichasini asta aylantirish kerak;

v) Kompas magnit strelkasining uchini shimolni ko’rsatuvchi harfiga to’g’rilangach, ufqning boshqa tomonlarini ham bemalol aniqlash mumkin. Geografik meridianning shimol tomoni bilan yo’nalish chizig’i orasida hosil bo’lgan oriyentirlash burchagi azimut burchagi deyiladi, agar boshlang’ich yo’nalish magnit meridianinig shimol tomonidan o’lchansa magnit azimuti deyiladi. Azimutlar 00 dan 3600 gacha soat mili yo’nalishi bo’yicha o’lchanadi. Haqiqiy geografik meridian azimut burchagi va magnit meridiani azimut burchagi orasidagi farq magnit og’ish burchagi deb aytiladi.

• v) Kompas magnit strelkasining uchini shimolni ko’rsatuvchi harfiga to’g’rilangach, ufqning boshqa tomonlarini ham bemalol aniqlash mumkin. Geografik meridianning shimol tomoni bilan yo’nalish chizig’i orasida hosil bo’lgan oriyentirlash burchagi azimut burchagi deyiladi, agar boshlang’ich yo’nalish magnit meridianinig shimol tomonidan o’lchansa magnit azimuti deyiladi. Azimutlar 00 dan 3600 gacha soat mili yo’nalishi bo’yicha o’lchanadi. Haqiqiy geografik meridian azimut burchagi va magnit meridiani azimut burchagi orasidagi farq magnit og’ish burchagi deb aytiladi.

Balandlik (m)	Gorizont radiusi (km)	Balandlik (m)	Gorizont radiusi (km)
1	3,6	100	36
2	5	200	50
10	11	1000	113
20	16	5000	252
50	25	10000	357