Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi
) Plastilinning loydan farqi nima?
Download 1.44 Mb. Pdf ko'rish
|
Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 15) Qurigan barglardan nimalar yasash mumkin a) applikatsiya b) turli maketlar c) modellar *d) gerbariylar e) ko’rgazmalar
- Metall va qotishmalar.
- Yog’och
- Eman
- Fanera
- Testlar 1) Gazlamalar necha turga bo’linadi
- 3) kimyoviy moddalar asosida olinadigan gazlama
- 6) Gazlamadan nimalarni yasash mumkin
- 8) Qanday gazlamadan choynak yopgich tikish mumkin
- 20) Choynak yopgichning andozasi qanday olinadi
- 22) Amaliy mashg’ulotlar jarayonida o’quvchilar qanday asboblar bilan ishlash malakalarini
- 24) Gazlamadan nimalar tayyorlab bo’lmaydi
- 11-mavzu: Origami san’atining kelib chiqish tarixi Reja
- Origami butun dunyoga tarqaldi.
13) Plastilinning loydan farqi nima? a) doim ishlatishga tayyor b) qo’lga yopishmasligi c) qurimasligi *d) a,c e) a,b 14) Barglarni to’plash qayerda amalga oshiriladi? a) bog’da b) tabiat qo’ynida c) ekskursiyada *d) a,b,c e) b,c 15) Qurigan barglardan nimalar yasash mumkin? a) applikatsiya b) turli maketlar c) modellar *d) gerbariylar e) ko’rgazmalar 10-mavzu: TURLI XIL MATERIALLAR BILAN ISHLASH DARSLARINI TASHKIL ETISH METODIKASI. 82 REJA: 1. Turli xil materiallar. 2. Metallarning tarkibi va xususiyatlarti. 3. Plastmassalar turlari. 4. Yog’ochning turlari. O’zbekiston tabiiy resurslar,foydali qazilmalar, metal va qotishmalar, plastmassalar, yog’ochlar va o’simliklarga boy ulkadir. Respublikamizning bu tabiiy boyliklari sanoatda, turmushda foydalanadigan xom ashyo bo’lishi bilan bir qatorda mehnat darslarida bajariladigan ishlar uchun kerakli material bo’lib ham xizmat qiladi. Metall va qotishmalar. Mehnat darslarida metall va qotishmalardan ham foydalanadilar. Metallar o’zlarining texnik xususiyatlari: mustahkamligi, qattiqligi, egiluvchanligi, issiqlik va elektr o’tkazishi, suvga bordashliligi, eruvchanligi va cho’kuvchanlik xususiyatlariga ega. O’quvchilar rangli metall va qora metall turlarini bilishlari kerak. Qora metall – temirning uglerod bilan qotishmasi va ozroq miqdordagi kremniy, marganes, fosfor, oltingugurt va boshqa elementlar aralashmasidan iborat bo’ladi. Bularga: Po’lat, cho’yan, temir, tunuka va folga kiradi. Rangli metallga – mis, alyumin, qo’rg’oshin, jez, qalay va boshqa metallar va ularning qotishmalari kiradi. Metall bilan ishlanadigan asboblar: Taxta qilingshan metallni qirqishda maxsus tunuka qaychilari kerak bo’ladi. Simni o’tkir ombir bilan folgani qaychi bilan qirqiladi. Metallarni mustahkamlovchi va boshqa ishlarda bolg’a, egov kabi asboblar qo’llaniladi. Metallga ishlov berishda xavfsizligi texnikasi qoidalariga rioya qilish zarur Sim bilan ishlash. Turli xil narsalarni yasashda xilma-xil simlardan foydalanish mumkin. Sim to’qish va o’rib olish uchun yaroqlidir. Qattiq po’lat yokialyumin simdan texnik modellashda bir qator detallarni yasashda 83 foydalaniladi. Bu simdan arava, avtomobil o’qlari, suv parragi, o’yinchoqlar va shu kabilarni tayyorlashda foydalaniladi. Ishlab chiqarilayotgan simlar diametri 0,005 dan 17mm gacha bo’ladi. U asosan dumoloq kesimli bo’ladi, Biroq kvadrat, olti qirrali, trapesiyasimon yoki oval shaklidagi simlar ham bo’ladi. Simlar turli maqsadlarda: elektr, radio, telefon simlari, prujinalar, mixlar, eyektrodlar, ingichka parma, musiqa asboblari uchun torlar yasash va shu kabilardan foydalaniladi. Plasimassalar. Plastmassalar su’niy olinadigan modda bo’lib, sanoatimiz plastmassadan turli predmetlarni va kapron, neylon, organik oyna, paralon, polietilen va shu kabi xilma-xil to’qimalarni ishlab chiqaradi. Plastmassalar juda yengil va shu bilan birga bukiluvchan va elastikdir. Ayrim plastmassalar o’ta mustahkam bo’lib issiqlik va elektrni yaxshi o’tkazadi, kislotalarga bordoshlidir. Plastmassaga ishlov berishda deyarli chiqindi bo’lmaydi. Mehnat ta’limi amaliy mashhulotlarida topilishi oson bo’lgan plastmassalardan va ishlab chiqarish chiqindilaridan foydalaniladi. Bular: organik shisha, paralon, penoplast, linoleum, ebonit, kapron, tekstolitdir Organik shisha - Organik shisha oddiy shisha singari shoffof, ammo sinmaydigan su’niy plstmassadir. Organik shishani aralash, egish va yelimlash mumkin. U turli ranglarga bo’yaladi. Paralon – Su’niy yo’l bilan olinadigan material bo’lib, g’ovvak tuzilishga ega, usti yumshoq, juda yengil, yaxshi bo’yaladi, suv ta’sir etmaydi. Paralonni gazlamaga, qog’ozga va ko’pgina materillarga yopishtirish mumkin. Penoplast - Anchagina pishiq, juda yengil, oq rangdagi material. Undan kemasozlik, samolyotsozlik, qurilish va elektronika hamda boshqalarda foydalaniladi. Linoleum – Qurilishda keng qo’llaniladi. Bu turli smolalar, alifmoy, maydalangan po’kak, turli bo’yovchilar va boshqa materiallar aralashmasidan olingan su’niy materialdir. Linoleumning qalinligi 2,5 mmdan 5mmgacha bo’ladi. 84 Teksolit – ko’p qavatli gazlamadan katta bosimda presslanib tayyorlanadigan su’niy plastmassa juda pishiq xususiyatga ega. Undan shesteryonka, roliklar, podshipniklar uchun vkladishlar tayyorlanadi. Ebonit – maxsus usulda ishlov berilgan rezina, Ebonitdan har xil turdagi elektr asboblari tayyorlanadi, u sinuvchan, shunung uchun ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo’lishni talab qiladi. Yog’och – eng ko’p tarqalgan materil bo’lib, o’quvchilar mashg’ulotlarda ko’p tarqalgan daraxt turlari bilan tanishib chiqishlari kerak. Qarag’ay - ko’p tarqalgan ishlov berish oson daraxtdir. U unchalik qattiq emas, ammo pishiq, yorish, arralash oson, tolalari bo’ylab randalanadi. Qoraqarag’ay – yaxshi ishlanadi, uning yog’ochi oq rang ba’zan sarg’ish bo’ladi. Qoraqarag’ay tuzilishiga ko’ra qarag’aydan yumshoq va yengil. Biroq qoraqarag’ayda butoqlar ko’p quriganda yorilib ketadi. Qayin – Qarag’ayga nisbatan pishiqroq va og’irroq, biroq oson arralanadi va randalanadi, qayin yoqimli qizg’ish tovlanuvchan oq-sariq rangda bo’ladi. Eman – yog’ochi qattiq, u pishiq va zich hamda og’ir, chiroyli jigar rangga ega. Toqterak – asosan mayda buyumlar yasashda foydalaniladi. Yog’ochi yumshoq anchagina yengil. Jo’ka – yog’ochi yumshoq, aralash oson, pichoq bilan oson ishlanadi, darz ketmaydi. Jo’kani yorish qiyin. Qarag’ay va qoraqarag’aydan yengil sarg’ish oq rangda. Fanera – Yog’ochdan shponlar qilinadi, fanerani mana shu shponlar – yog’ochning payraha qilingan yupqa qatlamlari yelimlab yasaladi. Mozaika - buning uchun yupqa yog’och plastinkalardan tasvir yig’iladi va keyin ularni asosga yelimlab, ustidan lak yoki politura beriladi. 85 Loy - Loy narsalar yasashdagi asosiy material hisoblanadi, chunki u istalgan joyda topiladi, arzon va qayishqoqdir. Narsalar yasaladigan loyda boshqa narsalar tosh, qum va shu kabilar bo’lmasligi kerak. Chunki ish qo’lda bajariladi. Shuning uchun ish boshlashdan oldin loyni tekshirib ko’rish kerak. Loy shirali va shirasiz bo’ladi. Shirasiz loyning tarkibida ko’p qum bo’lib, unda yopishqoqlik xususiyati yomon bo’ladi. Loyni aralashmalardan tozalab, ustiga suv qo’yib, 5-6 soat saqlanadi. So’ngra suvi to’kib, qo’lga yopishmaydigan quyuqroq xamir holatiga kelguncha yaxshilab ishlanadi. Plastilin – narsalar yasashda qo’llaniladigan materialdir. U su’nik plastik massa bo’lib, loydan hyech qachon qurimasligi va doimo ishlatishga tayyorligi bilan farqlanadi. Plastilinning har xil – oddiy va murakkab turlari bo’lib uni tayyorlashni bir nechta usullari bor. Birinchi variant – toza quyuq loyga gliserin qo’shib bir turli massa hosil bo’lguncha aralashtiriladi. Gliserin tayyorlanadigan massa qo’lga yopishmaydigan holatga kelguncha qo’shiladi. Ikkinchi variant – quritilgan toza loy mayda qilib tuyuladi va unga vazelin qo’shib, qo’lga yopishmadigan quyuq massa hosil bo’lgancha aralashtiriladi. Plastilinga kerakli rangdagi quruq bo’yoq massasini qo’shib va puxta aralashtirib bo’yash mumkin. Uchunchi variant - 1 qism to’prog’iga 1/5 qism ilitilgan mum hamda plastilin qo’lga yopishmaydigan darajaga yetguncha gliserin qo’shib aralashtiriladi. Mum – Plastilin va loydan tashqari narsalar yasashda mumdan ham foydalaniladi. Mum tabiiy va su’niy turlari mavjud. Mum ancha qimmat turadi va undan mayda narsalar yasaladi. Mum bilan ishlash qo’lay, u qo’rimaydi, suv bilan namlashni talab qilmaydi, darz ketmaydi va undan yasalgan narsalar uzoq saqlanadi. Testlar 1) Gazlamalar necha turga bo’linadi? 86 a) 3 b)4 c) 6 *d) 2 e) 5 2) Paxta va ipakdan tayyorlangan gazlamalar qanday gazlama? a) suniy b) tolali c) kanopli *d) tabiiy e) paxtali 3) kimyoviy moddalar asosida olinadigan gazlama? a) tolali b) kanopli c) tabiiy *d) suniy e) paxtali 4) O;quvchilar mato bilan ishlash darslariga berilgan talablar qancha? a) 12 b) 13 c) 15 *d) 16 e) 18 5) Gazlamaning qanday turlarini bilasiz? a) tolali b) tabiiy c) suniy *d) b,c e) a,b 6) Gazlamadan nimalarni yasash mumkin? a) modellarni b) maketlarni c) gerbariylar *d) applikatsiyalar e) choynakpo’sh 7) Ish fartugini tikishda qaysi choklardan foydalaniladi? a) baxiya chok 87 b) bostirma chok c) tepchima chok *d) ko’rinmas chok e) suv chok 8) Qanday gazlamadan choynak yopgich tikish mumkin? a) oddiy b) suniy c) tolali *d) tabiiy e) kanopli 9) Choynak yopgich tikishda qaysi chokdan foydalaniladi? a) tepchima b) bostirma c) ko’rinmas *d) a,b,c e) a,c 20) Choynak yopgichning andozasi qanday olinadi? a) yumaloq shaklda b) to’rtburchak shaklda c) choynak jumragiga qarab *d) choynak o’lchamlariga qarab e) choynakning ushlagichiga qarab 21) Nima qadagich tikish necha bosqichni o’z ichiga oladi? a) 3 b) 4 c)6 *d) 5 e)7 22) Amaliy mashg’ulotlar jarayonida o’quvchilar qanday asboblar bilan ishlash malakalarini egallaydilar? a)qaychi b) igna c) o’lchov asboblari *d) a,b,c e) b,c 23) Sochiqcha tayyor bo’lgandan so’ng unga bezak berish uchun qanday ish amalga oshiriladi? 88 a) chetiga o’rama chok tikiladi b) chetiga gul rasmi yopishtiriladi c) atrofiga zanjir chok tikiladi *d) atrofiga tepchima chok tikiladi e) hech qanday ish bajarilmaydi 24) Gazlamadan nimalar tayyorlab bo’lmaydi? a) choynak yopgich b) nina qadagich c) ish fartuk *d) maket e) oshxona sochig’i 25) O’quvchilarga nima uchun tugma qadash o’rgatiladi a) mehnat darsi bo;lganliga uchun b) tikishni o’rganishlari uchun c) tugma haqida ma’lumot olish uchun *d) o’z – o’ziga xizmat qilishi uchun e) gazlama bilan tanishish uchun 11-mavzu: Origami san’atining kelib chiqish tarixi Reja: 1. Origami san’atining kelib chiqish tarixi. 2. Origami - qog'ozni katlama san'ati. 3. Origami usulida o’yinchoq yasash. Bolalikda hammamiz qog'ozdan, kemalardan boshqa hunarmandlarga turli xil samolyotlar tayyorladik. Hatto qadimgi Xitoyda ham yuqori sinflarning vakillari turli xil raqamlarni yig'ish bilan shug'ullanishi mumkin, deb o'ylamasdik. Ushbu san'at - origami deb ataladi. Origami - Yapon tilidan "katlanmış qog'oz" degan ma'noni anglatadi. Origami san'ati juda qadimiy bo'lib, uning ildizlari qadimgi Xitoyga qaytadi (versiyalarning biriga ko'ra), chunki bu qog'oz bir xil Xitoyda paydo bo'lgan. Xitoyda origami har qanday marosimlarda ishlatilgan. Va faqat yuqori sinflar bu san'at bilan shug'ullanardi. Qog'oz katlama texnologiyasiga ega bo'lish yaxshi rang belgisi edi. Origining Yevropada va Amerikada ommalashishi faqat Ikkinchi jahon urushidan so'ng erishildi. Va darhol ko'plab muxlislarni oldik. Klassik origami 89 kvadrat qog'ozli qog'ozdan iborat bo'lishi kerak, odatda, bir tomonda qog'oz varag'i oq va boshqa tomondan, uning ingl. Go'zalligini kuchaytiradigan ma'lum bir rang yoki turli naqsh mavjud. Bundan tashqari klassik origami ham yopishtiruvchi va qaychi ishlata olmaydi. Ammo, zamonaviy turdagi origami ushbu normadan chiqib ketadi. Bu san'atning qaerda va qanday qilib paydo bo'lishining ko'plab versiyalari mavjud. Ammo, aslida, origami Yaponiyada ishlab chiqilgani shubhasiz. Lekin, bu san'at Xitoyda, Koreyada, Ispaniyada va hatto Germaniyada rivojlangan shakllarda bo'lmasa-da. Qog'ozdan yig'ilgan raqamlar samuraylar uchun omadli belgilar bo'lib, ko'pincha qog'ozli lentalardan origami bilan o'ralgan edi. Xuddi shu tarzda, qog'ozdan yig'ilgan kapalaklar Shinto to'ylarida ishlatilgan, ular kelinni va kuyovni ifodalagan. Origami dunyosidagi mashhurligining eng yuqori cho'qqisi 1960 yilda qabul qilingan, modomiki origami birinchi navbatda ommalashgan va bundan keyin kirigami ham kiradi. Kirigami - ishlab chiqarish jarayonida qaychi ishlatishni talab qiluvchi origami oqimidir. Ismining o'zi kirigami "kiru" so'zidan - "kesilgan" va "kami" so'zlaridan kelib chiqqan. Origni katlama usullari va turlari ham juda ko'p. Misol uchun, Kusudama, modulli origami deb atalgan, bunday origami mohiyati kusudama kichik bir xil blanklardan (modullardan) iborat. Keyinchalik bo'shliqlar (modullar) bir-birining 90 ichki qismlari bilan bog'langan. Ushbu dizayn modullar orasidagi ishqalanish kuchi tufayli ajralmaydi. Ingliz origamichi Jon Smit oddiy origami bilan keldi. Origining bunday uslubi shundaki, u tajribasiz origamistlarga mahorat qozonishga yordam beradi. Lekin ozgina vaqt va kuch talab qiladigan juda murakkab origami ham bor. Deyarli har qanday qatlam materiallari origami katlamasiga mos kelishi mumkin, ammo material tanlovi ham origami ko'rinishini va uning ishlab chiqarish jarayoniga katta ta'sir ko'rsatishi mumkin. Ko'pincha folga bir yoki ikkala 91 tomoniga yopishtirilgan qog'ozdan foydalaning. Folyo o'zining shaklini juda yaxshi saqlaydi, bu kichik qismlarni ishlab chiqarish imkonini beradi. Yaponiyada esa, ular washi deb nomlangan qog'ozdan foydalanadilar. Wasi - bambuk, kenevir, guruch yoki bug'doydan tayyorlanadigan qat'iy qog'oz. Ushbu turdagi qog'oz ko'pgina an'anaviy san'atlarda qo'llaniladi. So'nggi paytlarda ular origami raqamlarini o'ziga xos jozibasi bilan ta'minlaydigan banknotlardan foydalana boshladilar. Origami turli yoshdagi insonlar uchun qiziqarli bo'lishi mumkin. Birinchidan, ular bolalar. Origami yordamida bola o'z ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish, o'zlarining chiroyli o'yinchoqlarini va geometrik qog'oz rasmlarini yaratish imkoniyatini qo'lga kiritadi. Ikkinchidan, ular sevgilisi. O'zingizning yaqinlaringiz uchun haqiqiy sovg'a qilish va o'z qo'lingiz bilan qog'ozli narsalarni qilish siz uchun juda yoqadi. Uchinchidan, origami har doim chiroyli va xosdir. Umuman olganda, barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlar ijtimoiy jihatdan foydali maqsadga ega bo'lishi kerak, ya'ni maktabda, sinfda, uyda, bezakda, o'yin uchun uni sovg'a sifatida ishlatish ehtimoli. Mahsulotlar dastur talablariga javob berishi va talabalarga hissiy jihatdan ta'sir qilishi kerak, ya'ni ishning tabiati o'quvchi bo'lishi kerak va talabalar uchun ish topshiriqlari bajarilishi mumkin. Barcha ishlar qiziqarli bo'lishi kerak. Sinfada olingan bilim va ko'nikmalar mustahkam bo'lishi va keyinchalik maktabda davom ettirish uchun asos bo'lib xizmat qilishi kerak. 92 Origami yaratishda o'quvchilar tasavvurlarini, tasavvurlarini, qo'l harakatchanligini, mekansal fikrlashni, estetik ta'mini, irodasini, aniqligi va mehnatsevarligini rivojlantiradi, bu esa origami maktabda foydalanishni o'rganadi tegishli tadqiqot uchun. Ob'ekt tadqiqotlar origami - bezak san'ati shaklidir. Origami butun dunyoga tarqaldi. Origni rivojlantirishning yangi bosqichi Ikkinchi jahon urushidan keyin boshlandi va mashhur yaponiyalik usta Akiro Yoshizavaning nomi bilan bog'liq. Akira Yoshizava qadimgi yapon an'anaviy o'yin-kulgiga haqiqiy ijod ruhini solib, haqiqiy san'atga olib chiqishga muvaffaq bo'lgan taniqli origami ustasi. Akira Yoshizava - asl qadimiy yapon an'anaviy o'yin-kulgiga haqiqiy ijodiy ruhni nafas olishga va haqiqiy san'atga olib chiqishga muvaffaq bo'lgan origami taniqli jahon ustasi. Akira Yoshizava 1911 yilda tug'ilgan. 14-mart, Kanto viloyatining T ochigi prefekturasida, katta oilada. Origami Akira birinchi marta uch yil ichida, qo'shni unga qog'oz qayiqni qo'yganida duch keldi. Ko'p o'tmishda akalari bilan gaplashganda, bu raqamni to'liq ishlamay qo'ydi va Akira ham xuddi shunday qilishga harakat qildi. Yoshligidan qat'iy nazar u muvaffaqiyatga erishdi! Ehtimol, shunchaki, bu qatlamning sevgisi uning qalbidan chiqqan. 22 yoshida Akira Yoshizava mashinasozlik zavodida ishlaydi, u erda asosiy ishidan tashqari u usta rahbarligida tavsiflovchi geometriyani o'rganadi. Ko'p o'tmay, bu sohada erishgan yutuqlari yoshga yangi boshlanuvchilarni rasmlarni o'qishga o'rgatishga tayinlangan. Shu bilan birga, u geometrik tushunchalar asoslarini katlama yordamida tushuntirib, faol ravishda foydalanadi. Ushbu darslar muvaffaqiyatli bo'lib, nafaqat talabalar o'rtasida, balki zavod egalari orasida ham samimiy qiziqish uyg'otmoqda va Akira ish soatlarida origami amaliyotiga ruxsat beriladi. Ikkinchi jahon urushidan oldin, Akira Yoshizawa Ispaniyalik Xanda bilan uchrashib, u 1931 yilda origami bo'yicha kitob yozgan va yana bitta materialni to'playdi. Yoshizava u erda u o'sha paytgacha yashagan dastlabki ixtirolarini shu erga qo'shishni taklif qiladi. Biroq, urush barcha rejalarni chalg'itadi. Biroq, bu qiyin davrda, Akira katlanishga vaqt ajratib turadi. U yaradorlar uchun origami ko'rgazmasini tashkil etadi, askarlar yotog'iga yorqin raqamlar osib qo'yadi. 93 Vaziyat faqatgina 1950 yilda Yoshizavaga amaliy san'at ko'rgazmasida o'z asarlarini namoyish qilish imkoniyati berilgandan so'ng o'zgarib turadi va ular katta muvaffaqiyatga ega. Akira Yoshizava, ta'lim sohasida origami o'rni haqida hikoya bilan kasaba uyushmalari qurultoyida so'zga chiqishga taklif etildi. Kutilmagan baxtli baxtli tentakat xo'jayinga ma'lum bir shuhrat keltiradi, shundan so'ng u o'z kasbini o'rgatishga qaror qiladi. Ustozning hayotidagi yana bir burilish nuqtasi "Asahi Kraft" gazetasida qog'oz varaqalari nashr etilgan edi. Akira mamlakat bo'ylab sayohat qiladi va maktablarda va universitetlarda ma'ruza qiladi. Uning modellari turli davriy nashrlarda chop etilgan. Bir yil o'tib, 1953 yilda uning asarlari g'arbda mashhur bo'lib, 1954 yili Yaponiyada nashr etilgan "Origami Yangi San'ati" nomli birinchi kitobi nashr etilgan. Shuni takrorlaymanki, origami tez rivojlanishi Ikkinchi jahon urushidan keyin boshlandi, asosan, jahonga mashhur usta origami rassomi Akira Yoshizavaning sa'y- harakatlari tufayli. Bu ajoyib kishi 1911 yilda tug'ilgan. Ikkinchi jahon urushi paytida u harbiy zavodning xodimi edi. Keyinchalik u an'anaviy yapon san'ati yangi ovozni yig'ish to'g'risida qaror qabul qildi. Origami mualliflik huquqini yuzlab asl raqamlarni yaratdi. U yagona belgilar tizimini ixtiro qilgan, uning yordamida har qanday raqamning katlama sxemasini yozishingiz mumkin. Yangi origami renaissance, shuningdek, 1945-yil 6-avgustda "odamlar" atom bombasini Xirosima shahriga o'lim jazosiga hukm qilib, insonni sinovdan o'tkazishga qaror qilgan dahshatli fojia bilan chambarchas bog'liq. Ushbu dahshatli eksperimentning natijalari dahshatli edi: shaharning 420 ming aholisi 80 mingdan oshdi. Keyingi 20 yil ichida radiatsiya oqibatida yana 200 ming kishi nobud bo'ldi. O'lganlar orasida ko'p bolalar bor edi. O'shanda, o'limga mahkum bo'lgan bolalar orasida erkin qush, hayotning ramzi - kran borligi haqida afsonalar paydo bo'ldi. Bolalar chin yurakdan 1000 kranni qog'ozdan chiqarib, shifo topib, tirik qolishlariga ishonishdi.Xirosima atom bombasi qurbonlari xotirasiga bag'ishlangan Tinchlik Parki qurildi. 1958-yil mayda o'lib qolgan bolalarga bag'ishlangan haykal ochildi. Yodgorlikda bomba tasvirlangan, uning ustiga tepada va yonida osmonga ko'tarilgan qurollangan bolalar tasvirlari joylashtirilgan. Yodgorlikning qurilishi sababli o'limiga sabab bo'lgan o'n ikki yoshli qiz faqatgina 644 ta kranni ishlab chiqarishga muvaffaq bo'ldi. Ammo butun dunyo bo'ylab ajoyib bolalarning birdamlik tuyg'usi to'lqinlanib ketdi. Yaponiya millionlab posilkalarni sayyoramizning barcha qit'alaridan 1000 dona gulchambarlarda to'plangan bebaho yuk qog'ozli kranlar bilan qabul qila 94 boshladi. Ushbu gulchambarlar bugungi kunda yodgorlikni bezatib, urushga qarshi norozilik belgisidir. "1000 kran" harakatlari origamiga qiziqish uyg'otdi. Dunyo bo'ylab bu san'atga bag'ishlangan rangli kitoblar, risolalar, jurnallar nashr etila boshlandi. Hozirgi vaqtda origami markazlari sayyoramizning 26 mamlakati uchun ochiq. Origami rivojlanmoqda, ko'p mamlakatlarda origami jamiyatlari, hayotida origami muhim rol o'ynaydigan odamlar mavjud; ko'rgazmalar, konferentsiyalar har yili o'tkazilib, ko'plab odamlar ushbu ajoyib dars haqida bilib olishadi. Har bir mamlakat o'z madaniyati va urf-odatlariga mos ravishda o'z orbitasini qabul qildi. Angliyada katlama san'ati chorak asrdan ko'proq vaqt davomida rivojlanib bormoqda. Uning mavjudligi shakllari o'rnashdi va hatto an'anaviy bo'lib qoldi. Angliya uchun Origami - klub faoliyatining yana bir turi, birga to'planish va yaxshi vaqt o'tkazish. Yangi kashfiyotingizni namoyish eting va boshqalarni qanday qilib katlayacağınızı, do'stlaringiz bilan uchrashishni, yangiliklarni eshitishni o'rganing. Amerikada narsalar aynan bir xil, faqat Amerikani qamrab olgan narsa. Agar Buyuk Britaniyada origami butunlay ingliz bireyciliği bilan to'la bo'lsa, u holda AQShda origami olimlari katta do'stona jamoa bo'lib xizmat qiladi. Lekin asl mohiyati bir xil bo'lib qoladi: origami aloqa uchun sababdir. Gollandiyada origami toza dastur san'ati sifatida qabul qilindi. Origami liposlar yurtida gilam to'qish va gilam to'qish kabi. Rossiyada kattalar origami olimlarining ko'pchiligi o'qituvchilar, yoshlar esa ularning talabalari ekanligi aniqlandi. Origami o'qituvchilar orasida taqsimlanadi va talabalarni o'qitish va rivojlantirish usulidir. Ushbu shahar nafaqat shaharda, balki mamlakatda ham origami san'atini yoyishda ishtirok etadigan Peterburg Origami Markazini yaratdi. Sankt-Peterburgdagi ko'plab maktablar boshlang'ich maktabda origami o'rgatishadi. Mashhur rus origami targ'ibotchisi S.A.ga ko'ra. Afon'kina, dars mashg'ulotlari o'rniga 1-4 sinflarda o'tkazilishi mumkin, origami darslari doimiy muassasa sifatida ta'lim muassasasining soat jadvaliga kiritilishi mumkin. Origami ixtiyoriy mavzularda yoki maktabdan keyingi guruhlarda yoki guruhlarda dars mashg'ulotlarini o'tkazish mumkin. Keling, Yaponiyaga qaytaylik. XX asr boshida Yaponiya butun dunyoga eshiklarni keng ochdi va evropaliklar origami uslubida yaratilgan mumtoz raqamlar: qurbaqa, baliq, kran va iris gullari bilan tanisha boshladi. 95 Ammo shunga qaramay, bu vaqtgacha Evropaning katlanmay bilmasligini aytish mutlaqo adolatsiz bo'lar edi. Ispaniya o'z qudrati - "paharit" kabi qushlar singari, o'z mustaqilligini tan oladi. Bu Ispaniyada origami ramzi bo'lgan qadimiy klassik shaxsning nomi. Mashhur origist Vinsent Palakios, XII asrda Toledoda ilk marotaba ushbu modeldagi ko'rinishini bildiradi. Agar bu taxmin to'g'ri bo'lsa, shubhasiz, paharit birinchi marta an'anaviy kattalikdagi evropalik figura (ehtimol butun dunyodagi birinchi). Qadimgi Evropa hujjatlarida qayd etilgan dastlabki qog'oz fabrikalari Toledoda 12 asrda (Italiyada bir asr keyin paydo bo'lgan) mavjud edi. "Paharite" (qush) so'zi Ispaniyada ikki ma'noga ega - muayyan modelning nomi, yoki umuman olganda qog'ozdan olingan har qanday raqam. Iskandariyada qatlam qog'ozi san'ati san'ati "paharitlarni yaratish" deb ataladi, ularning soni esa "turli xil paharitlar" deb nomlanadi. 1563 yilgi Anton Van Der Wingerde'nin surati saqlanib qoldi: "Astrolojik kvadrat, Toledo shahrining fonida paxoritga aylandi". Biroq qog'oz noyob va qimmatbaho material edi. Tez-tez (Evropada) mato kattalashtirildi (XVI - XVII asrlarning liboslari), rahm-shafqatli opalar, rohibalar va xizmatkorlar tomonidan kiygan bosh kiyimlar va bosh kiyimlar. 19-asrning boshlarida birinchi bolalar bog'chalarini yaratuvchisi bo'lgan germaniyalik o'qituvchi Fridrix Froebel birinchi marta bolalar uchun oddiy geometriya qoidalarini tushuntirish uchun didaktik usul sifatida qog'ozni katlamani targ'ib qila boshladi. Ehtimol, uning taqdimotidan dunyoning turli mamlakatlaridan kelgan maktab o'quvchilari hozirgi kunda "folklor" qog'ozlari to'plamlari bilan tanish bo'lishgan. Origami ixlosmandlari "Alice in Wonderland" va "Looking Glass" da Oksfordda matematika o'qituvchisi bo'lgan Lewis Carroll edi. Karyolning kundalik yozuvlari o'yinchoq qog'ozni kattalashtirmoqchi bo'lganida u qanchalik xursand bo'lganligini ko'rsatdi. Rus yozuvchisi Leo Tolstoy qog'oz yozuvlarini katlayabdi. Loyihada "San'at nima?" Deb nomlangan maqolaga yozib qo'yadi: "Bu qish, bitta ona qog'ozni qanday qilib qog'ozga olishni, kattalashtirishni va qayiqni qanotlarini qoqishganda, quyruqni tortib olganda, ma'lum bir tarzda o'rgatishlarini o'rgatdi. Yaponiyadan kelgan bu fantastik. Ko'p marta men bu xo'rozlarni bolalar uchun emas, balki nafaqat bolalar, balki har doim bu xo'rozlarni bilmagan barcha kishilarga aylantirardim, va janoblar va xizmatchilar xursand bo'lishdi va bu 96 xo'rozlardan yaqinlashdilar, hamma hayratga tushdi va xursand bo'ldi: qushlar qanotlarga qanchalik o'xshash. Bu kokerelni ixtiro qilgan kishi, u bilan bu kabi qushni ko'rsata olganidan xursand edi va bu hissiyot uzatildi, shuning uchun juda g'alati, bunday kokerelning ishi haqiqiy san'atdir ". Ispaniyalik taniqli shoir va faylasuf Migel de Unamuno origami bo'yicha parodiya-jiddiy risolani yozdi va unga yangi kulgili haykalchalarni yaratishga imkon beradigan yangi maxsus qog'ozga aylandi. U bir chashka qahva yoki choy ustida katlanmış bo'lgan raqamlarning ta'rifini uning "Essays and Monologues" (M. Unamuno, essays and Soliloquies, Knopf, 1925) inglizcha tarjimasida topish mumkin. Ortega-i-Garset o'zining do'sti Unamuno haqida o'z kitobida bir faylasuf bir vaqtlar kichik bir bolaga qog'ozdan bir nechta raqamni katlayotganini va qushlarning bir-birlari bilan gaplashayotganini so'radi. 1937 yilda Londonda Margaret Kempbellning "Qog'oz o'yinchoqlarini tayyorlash" kitobi chop etildi, u sharqda uchta an'anaviy asosiy shaklni - "suv bomba", "qush", "qurbaqa" (4-ilova) haqida gapirdi. 1946 yilda klassik yapon kranining katlama rejasi ingliz bolalar jurnallaridan birida nashr etilgan. Download 1.44 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling