Qishloq xo’jaligini kimyolashtirish asoslari

Tashqi muhit ifloslanishining kuchayishi, birinchi o’rinda, mamlakatlarning sanoatlashishi bilan bog’liqdir. Bugungi kunda tashqi muhitga chiqarilayotgan tabiiy va texnogen chiqindilarning miqdori milliardlab tonnani tashkil qilmoqda. Ma’lumotlarga qaraganda, hozirgi kunda Yer yuzida 4 milliondan ko’proq kimyoviy birikmalar qayd qilinmoqdaki, ular inson faoliyatining natijasidir. Masalan, keyingi yuz yilda atmosferaga 2 million tonna Si, 2,5 million tonna As, 1,5 million tonnadan ko’proq Ni, bir necha yuz million tonna N va S birikmalari chiqarilgan.

Hozirgi vaqtda to’plangan juda ko’p ilmiy ma’lumotlar shundan darak bermoqdaki, ekologik tizim degradatsiyasining kuchayib borishi ko’plab noqulay vaziyatlarni keltirib chiqarmoqda. Ularga, birinchi navbatda, inson sog’lig’iga yetkaziladigan ziyon va shu bilan bog’liq iqtisodiy, ma’naviy yo’qotishlarni kiritsa bo’ladi. Ma’lumki, inson sog’ligi u yashab turgan muhitda shakllanadi. Shu nuqtai nazardan qaralganda, inson salomatligi u yashaydigan hududning ekologik holati bilan tobora bog’liq bo’lib bormoqda. Shu bois ham aholi sog’lomlik holatini u bilan bog’lab o’rganishni o’ta muhim zamonaviy ijtimoiy muammo sifatida baholash mumkin.

• Hozirgi vaqtda to’plangan juda ko’p ilmiy ma’lumotlar shundan darak bermoqdaki, ekologik tizim degradatsiyasining kuchayib borishi ko’plab noqulay vaziyatlarni keltirib chiqarmoqda. Ularga, birinchi navbatda, inson sog’lig’iga yetkaziladigan ziyon va shu bilan bog’liq iqtisodiy, ma’naviy yo’qotishlarni kiritsa bo’ladi. Ma’lumki, inson sog’ligi u yashab turgan muhitda shakllanadi. Shu nuqtai nazardan qaralganda, inson salomatligi u yashaydigan hududning ekologik holati bilan tobora bog’liq bo’lib bormoqda. Shu bois ham aholi sog’lomlik holatini u bilan bog’lab o’rganishni o’ta muhim zamonaviy ijtimoiy muammo sifatida baholash mumkin.

Jamiyatning iqtisodiy, siyosiy, ma‘naviy, hukukiy va halqaro sohalariga xos bo’lgan sotsial institutlarni ajratib ko’rsatish mumkin. Siyosiy institutlar muayyan hokimiyat mavjudligini, iqtisodiy institutlar esa moddiy ne‘matlarning ishlab chiqarilishining taqsimlanishini ta‘minlaydi. Jamiyatning muhim institutlaridan biri – oila hisoblanadi. Uning faoliyati /ota-onalar, ota-onalar va bolalar o’rtasidagi tarbiya usullari/ huquqiy va ijtimoiy normalar bilan belgilanadi. Bundan tashqari jamiyatda bir qator ijtimoiy-madaniy institutlar /maorif, sog’liqni saqlash tizimlari, madaniy-tarbiyaviy muassasalar, fan, din institutlari/ amal qiladi.

• Jamiyatning iqtisodiy, siyosiy, ma‘naviy, hukukiy va halqaro sohalariga xos bo’lgan sotsial institutlarni ajratib ko’rsatish mumkin. Siyosiy institutlar muayyan hokimiyat mavjudligini, iqtisodiy institutlar esa moddiy ne‘matlarning ishlab chiqarilishining taqsimlanishini ta‘minlaydi. Jamiyatning muhim institutlaridan biri – oila hisoblanadi. Uning faoliyati /ota-onalar, ota-onalar va bolalar o’rtasidagi tarbiya usullari/ huquqiy va ijtimoiy normalar bilan belgilanadi. Bundan tashqari jamiyatda bir qator ijtimoiy-madaniy institutlar /maorif, sog’liqni saqlash tizimlari, madaniy-tarbiyaviy muassasalar, fan, din institutlari/ amal qiladi.

XX asr Garb falsafasi va sotsiologiyasi bir biri bilan uzviy boglikdir. Xozirgi zamon Garb sotsiologiyasining asosiy yunalishlarini bilmay turib, Garb satsial falsafasining xilma-xil okim va maktablari moxiyatini tushunib bulmaydi.
Xozirgi zamon Garb sotsiologiyasi strukturasi bir-yuiri bilan boglik bulgan uch soxa yakkol kuzga tashlanadi. Bularning birichisi sotsial falsafiy konsepsiyaning Freyd sotsiologiyasi, P.Sorokining integral, industrial va postindustrial jamiyat nazariyasi va xakazoni uz ichiga oladi.
Ikkinchi soxa tor ma’nodagi sotsiologiya bulib, u akademik sotsiologiyani uz ichiga oladi. Akademik sotsiologiya uchun fundamental ilmiy muammolarga kizikish, kadriyatli muloxozakorlikdan xoli bulish (ideologik betaraflik) va empirik faktlarga tayanish xosdir.
Sotsiologik bilimning uchinchi soxasi goyatda keng bulib, u amaliy sotsiologiyani uz ichiga oladi. Uning vakillar sotsiologik tadkikotlar utkazish va ijtimoiy xayotning turli soxalari ishlab chikarish, soglikni saklash, ma’muriy organlar uchun tavsiyalar ishlab chikarish bilan shugullanadi.