Xozirgi zamon Garb sotsiologiyasi uchun eng umumiy muammo jamiyatning uzligini saklashi, rivojlanishi va uning barkarorligini ta’minlash muammosidir. - Xozirgi zamon Garb sotsiologiyasi uchun eng umumiy muammo jamiyatning uzligini saklashi, rivojlanishi va uning barkarorligini ta’minlash muammosidir.
- Kuyidagi sotsiologik nazariyalar:
- 1.fuknsional
- 2.konflikt
- 3.uzaro ta’sir
- 4.ayirbolash
- 5.etnometodologiya Garb jamiyatida keng tarkalgan.
- Xar bir nazariya u yoki bu sotsiologik maktab vakilining karashlariga muvofik ravishda yana kator kurinishlariga ega.
Endi ularga kiskacha tuxtalamiz. - Endi ularga kiskacha tuxtalamiz.
- 1.Fuknsional nazariya. Uning tanikli vakillar Z.Dyurkgeym, T.Parsons, R.Merton va boshkalar bulib, ular jamiyatga uning uzligini saklashi va rivojlanishini ta’minlaydigan funksiyalar nuktai nazaridan karaydilar.
- Bu funksiyalar asosini sotsial ish xarakatining yagona aktlari tashkil etadi. Unda “aktyor inson” muayyan rollarni bajaradi. Rollarni bajarishda xulk-atvorning madaniy namunalari katta axamiyat kasb etadi.
- T.Parsonsning fikricha, jamiyat sotsial sistema bulib, uning amal kilish uchun: birinchidan, sistema uni tashkil tuvchi ”aktyor”larning etarli mikdorga ega bulishi va aktyorlar rollarida muvofik xarakat kilishlari: ikkinchidan sotsial sistema tartib intizomni ta’minlaydigan madaniyat namunalariga tayanish zarur.
- Kuyidagi ikkin sotsial mexanizm.
- 1.Sotsiollashish (ya’ni shaxslar tomonidan jamiyatdagi muayyan sotsial kadriyatlarning uzlashtirilishi va kabul kilish)
- 2.Jamiyat tomonidan sotsiol nazoratning urnatilishi muayya normalarga amal kilishni talab etilishi tufayli shaxs sotsial sistema bilan uygunlashadi.
Bu mexanizmlar sotsial guruxlarning paydo bulishiga olib keladi: sotsial guruxlar esa jamiyat barkarorligi ta’minlaydi. Bunday karashlar R.Merton tomonidan keskin tankid kilindi. U bunday jamiyatni mavxum va xayoliy jamiyat deb atadi. U urtacha darajadagi nazariyalarni, turlicha ta’sirlarni xilma-xil shakllarning yashash va vujudga kelish jarayonlarini tushuntirishga imkon beradigan nazariyalar ishlab chikishni taklif etdi. - Bu mexanizmlar sotsial guruxlarning paydo bulishiga olib keladi: sotsial guruxlar esa jamiyat barkarorligi ta’minlaydi. Bunday karashlar R.Merton tomonidan keskin tankid kilindi. U bunday jamiyatni mavxum va xayoliy jamiyat deb atadi. U urtacha darajadagi nazariyalarni, turlicha ta’sirlarni xilma-xil shakllarning yashash va vujudga kelish jarayonlarini tushuntirishga imkon beradigan nazariyalar ishlab chikishni taklif etdi.
- 2.Konflikt nazariyasi. Uning vakillari, G.Zimmel, R.Darenford va boshkalar bulib, ular konfliktga sotsial butunlik yoki uning tarkibiy kismlarini saklash uchun xizmat kiladigan sotsial jarayonlardan biri deb karaydilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
