Qo’l va gavda skeleti oyoq va bosh skeleti. Gavda skeleti

Q ovurg ‘alar 
(costaye) simmetrik ravishdajoylashgan 12juftyassi 
suyakdan iborat. Oxirgi ikki juft qovurg‘adan tashqari, hamma 
qovurg‘alar suyak va tog‘ay qismlaridan tuzilgan. Suyak qismi orqa 
tom onda, tog ‘ay qismi esa oldingi tom onda b o iib , bir-biriga 
mustahkam birikkan. Qovurg‘alarning boshchasi, bo‘yin va tanasi 
bor. I-X q o v u rg 'alard a b o ‘yin bilan tan a o 'rta sid a qovurg‘a 
do ‘mboqchasi joylashagan. Bu d o ‘m boqchada um urtqalarning 
ko‘ndalang o ‘sig‘i bilan birikish uchun bo‘g‘im yuzasi bor. Qovurg‘a 
tanasining pastki tomonida qon tomirlari va nervlar o ‘tadigan egat 
o ‘rnashgan.
I-VII qovurg‘alar boshchasi va do‘mboqchasi bilan umurtqalarga, 
ikkinchi uchi tog‘ay yordamida to ‘sh suyagi bilan bevosita birikadi. 
Bular 

chin qovu rg'alar 
deb ataladi. VIII-IX-X juft qovurg‘alar esa 
to ‘sh suyagiga VII qovurg‘aning tog‘ayi yordamida birikadi. Bu 
qovurg‘alar 


so x ta qovurg ‘alar 
deyiladi. XI-XII juft qovurg‘alar to ‘sh 
suyagiga birikm asdan m ushaklar orasida erkin joylashadi va 

adashgan (s a y y o r ) q ovu rg'alar 
deb ataladi.


To ‘sh su ya g i 
(srenum) yassi b o iib , uch qismga: dasta, tana va 
xanjarsimon o ‘siqqa boiinadi. Xanjarsimon o ‘siq to ‘sh suyagining 
pastki tomonida joylashgan. T o‘sh suyagining qismlari bir-biriga 
to g ‘ay yordam ida birikadi. Yosh ulg‘aygan sari tog ‘ay suyak 
to ‘qimasiga aylanadi. To‘sh suyagida ikkita o‘mrov suyagi va yetti 
juft qovurg‘a birikishi uchun o ‘yiqlar bor.
K o ‘krak um urtqalari, qovurg‘alar va to ‘sh suyagi birlashib 
k o ‘krak qafasini (thorax) hosil qiladi. Q o vurg'alar boshchasi 
um urtqalar tanasi bilan, do'm boqchasi esa ularning ko'ndalang 
o'siqlari bilan bo‘g‘im hosil qiladi. K o'krak qafasi tuxumsimon. 
Uning shakli va katta-kichikligi yoshga, jinsga va organizmning 
individual xossalariga bogiiq. K o'krak qafasining devorlari ko'krak 
bo‘shlig‘ini chegaralab turadi. K o‘krak bo‘shlig‘ida yurak, o‘pka, 
qizilo'ngach, yirik qon bilan limfa tom irlari, nerv qo'ndoqlari 
joylashadi. K o‘krak qafasi bo‘shlig‘ining yuqori va pastki tomonlari 
teshik. Pastki teshikni mushak va paylardan tashkil topgan yupqa