6. Katta qon aylanish doirasi. Qon yurakning chap qorinchasidan aorta deb ataladigan yirik arteriyaga o‘tadi. Aorta yurak yaqinida burilib yoy hosil qilib, ko‘krak bo‘shlig‘i orqali, undan keyin qorin bo‘shlig￡i orqali pastga tushadi. Aortaning eng boshidan ikkita toj arteriya ajralib chiqadi. Bu arteriyalar yurakning o‘zida tarmoqlanadi. Bu arteriyalardan oquvchi qon yurak muskullariga oziq va kislorod olib keladi. Aorta yoyidan uchta katta arteriya chiqadi, bu arteriyalar bosh, bo‘yin va qo‘llarga qon olib boradi. Qon aylanish sistemasining chap qorinchadan aorta bilan boshlanib o‘ng bolmaga borib kiradigan, kovak venalar bilan tamomlanuvchi qismi katta qon aylanish doirasi deb ataladi. Butun gavda hujayralari shu doira kapillarlari orqali kislorod va oziq moddalar olib, karbonat angidrid va shu hujayralarda hosil bo‘ladigan parchalanish mahsulotlarini chiqarib yuboratii. - Kichik qon aylanish doirasi. Qon o‘ng bo‘lmadan o‘ng qorinchaga-tushadi, o‘ng qorinchadan esa o‘pka arteriyasiga haydaladi. Bu arteriya ikki tarmoqqa bo‘linadi: bu tarmoqlarning biri o‘ng o￡pkaga ikkinchisi esa chap o‘pkaga boradi. Bu yerda ikkala arteriya ham tarmoqlanadi, borib-borib kapillarga aylanib ketadi.
- Kapillardan mayda venalar boshlanib, ular bir-biriga qo‘shilish yo‘li bilan to‘rtta o‘pka venasiga aylanadi, bu venalar chap boimaga kelib kiradi. Qon aylanish sistemasining ong qorinchadan chiquvchi o￡pka arteriyasi bilan boshlanib chap bo’lmaga kelib kiruvchi o‘pka venalari bilan tamomlanadigan qismi kichik,
7. Yurakning tuzilishi - Yurak ko‘krak bo‘shlig‘ida joylashgan. Yurak konus shaklida bo‘lib, uning asosi birinchi va ikkinchi qovurg‘alar oralig‘ining, uchi esa to‘rtinchi va beshinchi qovurg‘alar oralig‘ining ro‘parasida turadi. Yurak sirtqi tomondan biriktiruvchi to‘qima pardasi yurak xaltasi bilan o‘ralgan. Yurak devori ko‘ndalang-targ‘il muskuldan tuzilgan, yurak bo‘lmalarining muskul devori yupqaroq bo‘lib, chap qorincha devori o‘ng qorinchanikiga qaraganda qalinroqdir.
- Yurak boimasi bilan yurak qorinchasi tabaqali klapan bilan tutashib turadi. Klapanlar yupqa, ammo cho‘zilishga yaxshi qarshilik ko‘rsatadigan pishiq pardadir. Tabaqalar chetidan qorinchalarning ichki yuzasiga borib birikadigan pay iplari chiqadi.
- Yurakda tabaqali klapanlardan tashqari, yarimoysimon klapanlar ham bor. Ular chap qorincha bilan aorta va o‘ng qorincha bilan o‘pka arteriyasi chegaralarida joylashgan.
- Yurak qisqarishlari ritmi. Yurak ritm bilan ishlaydi. Yurak muskullarining qisqarishi bilan bo‘shashishi bir maromda gallanib turadi. Qon yurak bo‘lmasiga kirayotganda yurakning barcha muskullari bo‘shashgan bo‘ladi va tinch holatda turadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
