Qon ketishi va birinchi yordam ko‘rsatish reja

2 turi. Tomir kollapsi – periferik qon tomirlarning kengayishi bilan xarakterlanib, ko‘pincha o‘tkir infeksion kasalliklarda kuzatiladi. Undan tashqari pnevmaniya,sipsis qorin tifi va boshqa kasalliklarda kelib chiqadi.
3 turi. Gemorrogik kollaps– aylanib yuruvchi qon hajmining kamayishi bilan bog‘liq. Bunday gipotoniyaning sababi ko‘p miqdorda massiv qon yo‘qotish hisoblanadi.
Simptomlari. Kollapsda arterial qon bosimining turli sathlarda tushishi bilan bir qatorda (distolik bosim ko‘pincha 50-60 mm, sim. ust.gacha tushadi) bemorning tashqi ko‘rinishida ham xarakterli o‘zgarishlar kuzatiladi. YUz qirralarining o‘tkirlashuvi, rangparlik, atrofdagilarga befarqlik, tashqi ta’sirlarga reaksiyalarning yo‘qligi. Arterial qon bosimning o‘tkir pasayishi turli kollapsga sababchi bo‘lgan, bemorning asosiy kasalligidan kelib chiqqan holda aniqlab olinadi
Terapiya nuktai nazaridan yurak va tomir etishmovchiligi differensiyasi mavjud. YUrak etishmovchiligida arterial bosimning (asosan diastolik) bunday pasayishi kollapsdagidan ko‘ra kam holatini ma’kul ko‘rishadi. YUrak etishmovchiligida sianozt (ko‘pincha akrotsianoz) bo‘yin venalarining kengayishi kuzatilsa tomir etishmovchiligida aksincha – oqarish rangparvarlik, ayrim hollarda diffuz sianoz, periferik venalarning kuchayishi kuzatiladi. YUrak etishmovchiligida xansirash xarakterli – nafas tezlashgan, kuchaygan bo‘lsa tomir etishmovchiligida qiyinlashmagan lekin yuza bo‘ladi. YUrak etishmovchiligida yurak o‘lchamlarining kattalashganligi va o‘pkada dimlanish alamatlari hamda ayrim hollarda jigarning kattalashuvi aniqlanadi. Tomir etishmovchiligida bu simptomlar yoki bo‘lmaydi yoki kam ifodalangan bo‘ladi.