Qo’qon-2022 Reja: I. Kirish. II. Asosiy qism

Qòqon shahar 37-dmtt tarbiyachisi Irkabayeva Ma'mura
Mavzu: Òzbekistonning oq oltini mavzusidagi mashgulotni tashkil etish va utkazish metodikasi ( katta gruhda)
Ilmiy rahbar: Erkinjonova Guljahon.
Qo’qon-2022
Reja:
I. Kirish.
II. Asosiy qism.
1. Paxta tarixi
2. “O’zbekistonning oq oltini” haqida ma’lumot berish.
3. “O’zbekistonning oq oltini” mavzusida faoliyat ishlanma.
III. Xulosa.
IV. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

Kirish.
Bugungi kunga kelib maktabgacha ta’lim tashkilotlariga e’tibor yanada ortib bormoqda va bunda tarbiyachilarga bo’lgan masuliyat hissi yanada ortadi. Tarbiyachilar bugungi kun qahramonlari desak hech mubolg’a bo’lmaydi. Chunki ular kelajagimiz poydevorini mustahkan qilib qo’yishdek sharafli vazifani bajarmoqdalar. Maktabgacha ta’lim tashkilotini tarbiyachilarning jonkuyarligi, samarali mehnat faoliyatisiz tasavvur etib bo’lmaydi. Yosh avlodni komil inson qilib tarbiyalashda ularning zahmatli mehnati yotadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30-sentyabrdagi PQ-3305-son “O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi qarori hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 29-dekabrdagi PQ-2707-son “2017-2021-yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaroriga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha Ta’lim vazirining buyrug‘iga binoan 2018-yil 18-iyul 1-MX-sonli buyrug‘i bilan O‘zbekiston Respublikasining “Ilk va Maktabgacha Yoshdagi Bolalar Rivojlanishiga Qo‘yiladigan Davlat Talablari” tasdiqlandi.
Shunday ekan ularning zahmatli mehnat faoliyatini o’rganish, bu kasb egalariga qo’yilgan talablarni tahlil etish dolzarb deb topdik Maktabgacha ta’lim muassasalarida mehnat tarbiyasi ikki yo‘nalishda amalga oshiriladi:
1. Bolalarning o'zlarini mehnatga o‘rgatish.
2. Kattalar mehnati bilan tanishtirish.
Mehnat qilish muntazam ravishda bo‘lib, unda hamma bolalar ishtirok etsa, kattalar mehnati bilan tanishtirib borilsa, u tarbiya vositasiga aylanib boradi. Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni quyidagi mehnat turlariga jalb qilib boriladi: o‘z-o‘ziga xizmat qilish, xo‘jalik-maishiy mehnat, tabiat quchog'idagi mehnat, q o i mehnati. 0 ‘z -o ‘ziga xizmat qilish bolalar mehnatining bir turi bo‘lib, unda bolalar ilk yoshdan boshlab, mustaqil ovqatlanishga, yechinib-kiyinishga, o‘yinchoqlarini yig‘ib qo'yishga o‘rgatiladi. Bolalar mehnatining bu turi bolalarni tartibli, intizomli, odobli bo‘- lishga undaydi. Mustaqillik sifatlari rivojlanadi. Bolalar xojalik-maishiy mehnatga bolalar bog'chasida va oilada o‘rgatib boriladi. Mashg‘ulotdan so‘ng stol ustidagi buyumlarni yig‘ishtirish, choy idishlarini, o'yinchoqlarini yig‘ishtirish va hokazolar bunga misol bo‘la oladi. Tabiatdagi mehnat bolaning har tomonlama rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Mehnatning bu turi orqali bolalar tuproqni ekin ekishga tayyorlash, ko‘chat o‘tqazish, hayvonlarni parvarishlash kabi malakalarni egallab oladilar. Qo ‘I mehnati. Mashg'ulot, o‘yin, mehnat faoliyati uchun bolalarning o‘z qo‘llari bilan buyumlar tayyorlashi qo‘l mehnati hisoblanadi. Qo‘l mehnati orqali bolalarda ijodkorlik, topag‘onlik, bilimdonlik xislatlari o‘sadi. Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarning mustaqil mehnatini tashkil etishning ikki shaklidan: yakka tartibdagi mehnat va jamoa tartibidagi mehnatdan foydalaniladi. Istiqlolga erishgan O‘zbekiston jiddiy muammoga duch keldi. Hali yangi iqtisodiy sharoitlarga ko‘nikmagan, bozor tamoyillarini anglab yetmagan aholi non muammosiga duch keldi. Davlat zaxiralari tugab bitdi. Shunday paytda bir qarashda inqilobiy islohot o‘tkazildi – paxta maydonlari keskin qisqartirilib, g‘alla yetishtirish boshlandi. Bir necha yillardagina g‘alla mustaqilligiga erishildi va non muammosi bartaraf etildi.
Ammo shunda ham paxtaning o‘rni juda muhimligicha qoldi. Garchi dehqon-fermer xo‘jaliklari tuzilgan, yer ma'lum ma'noda egali bo‘lsada, davlat hosilning asosiy buyurtmachisi hamda butun jarayon boshqaruvchisi sifatidagi maqomini saqlab qoldi.
«Paxta» mavsumidagi ommaviy safarbarliklar sobiq ittifoq davridagidek qattiq bo‘lmasada, baribir byudjyet tashkilotlari, talabalar va hatto maktab o‘quvchilari bu jarayonga yoppasiga jalb qilinishi davom etdi.


Paxta tarixi
Paxta er yuzidagi eng qadimgi tabiiy tolalardan biridir. Uning tarixi antik davrga borib taqaladi va miloddan avvalgi 12000 yillardan boshlanadi. Turli manbalarga asoslanib, misrliklar paxta bilan birinchi bo‘lib ishlaganlar. Bobilda paxta “Oq oltin” deb atalgan.
Arxeologlar tomonidan topilgan mo'yna va patlar bilan bezatilgan eng qadimgi paxta buyumlari miloddan avvalgi 5800 yilga to'g'ri keladi. (ular Meksikaning Texuakan shahri yaqinidagi g'orda topilgan).
Ma’lumki, paxta birinchilardan bo‘lib Hindistonda yetishtirila boshlandi. Birinchi paxta matolaridan ba'zilari miloddan avvalgi 3.250-2.750 yillar orasida to'qilgan. va Hindistonning Mohenjo-Daro provinsiyasida topilgan. Miloddan avvalgi 3000 yilda ishlab chiqarilgan paxta matolari va bu materialdan arqonlar parchalari. Pokistonda, Hind daryosi vodiysida olib borilgan so'nggi qazishmalar paytida yana yorug'likni ko'rdi. Xuddi shu joyda, Pokistonda, 9000 yil bo'lgan paxta chigiti chiqarilgan.Paxta navi tashqi koʻrinish namunasi — paxtaning standart namunalariga solishtirib (klasser usulida), bu usul qanoatlanarli boʻlmasa, lab. usulida pishib yetilganlik koeffitsiyenti boʻyicha aniqlanadi.
Toʻqimachilik, yogʻmoy, gidroliz, kimyo sanoati va xalq xoʻjaligining boshqa tarmoqlari uchun xom ashyo boʻlib xizmat qiladi (q. Paxta tolasi).

Hindiston paxtaning rasmiy vatani hisoblanadi, chunki to'qilgan mato va uning savdosi haqida birinchi eslatma u bilan bog'liq edi. Hindlarning e'tiqodiga ko'ra, paxta osmondan tushgan sovg'adir. Hindistonda hatto qadimgi qo'shiqlarning matnlari saqlanib qolgan, ularda yupqa iplar ulug'lanadi, undan tuval olinadi. Gimnlardan biri - "Rig Veda" bu iplarni ulug'laydi. Ushbu tuvallar xudolarning yostiqlari uchun ishlatiladi. Ularga boshini qo‘ygan Xudo esa tinchlik va orom topadi. Va bunday yostiqlarda uxlab yotganidan so'ng, xudolar odamlarga ko'proq yoqadi.
Garchi Misr paxtaning ajdodi bo'lgan degan fikrlar mavjud. Miloddan avvalgi 2500-yillardagi misrliklar hozirgisidan kam bo'lmagan eng yuqori sifatli mato yasashni bilishganligi haqida dalillar mavjud. O'sha davrdagi Misr fir'avnlarining mumiyalari bir dyuym uchun 500 dan ortiq ip zichligi bo'lgan matoga o'ralgan. Ushbu turdagi ajoyib ingliz matolari bugungi kunda bir dyuym uchun 350 ipning zichligiga ega.
Peruda paxta tolalari topilgan, ular miloddan avvalgi 2500-1750 yillarga to'g'ri keladi. Amerika qit'asida birinchi marta paxta o'sha erda, Inclar mamlakatida qo'llanila boshlandi, deb ishoniladi. Aynan shu yerdan paxta keyinchalik Misrga olib kelingan. Paxta, shuningdek, Gvatemala va Yukatan yarim orolida yashagan Mayya tsivilizatsiyasi tomonidan etishtirilgan. Atsteklar kundalik hayotda paxtadan tayyorlangan kiyimlardan ham faol foydalanishgan. Kristofer Kolumb Amerikaga yetib borgach, mahalliy aholi paxta iplaridan tikilgan gamaklardan foydalanganini payqadi. Ispaniya konkistadorlari Montezuma qo'lda ishlangan paxta to'n kiyganligini payqashdi.
“O’zbekistonning oq oltini” haqida ma’lumot berish.
Paxta sovuq xavfi tugagandan so'ng, bahorda ochiq havoda ekilgan. Tuproq haroratini olti dyuym pastga (60 ° F) kamida 60 daraja bo'lishini ta'minlash uchun tuproq termometrini tekshiring. Buni har kuni ertalab uch kun davomida tekshirishda davom eting. Tuproq bu haroratni ushlab turgandan so'ng, siz tuproqqa ishlov berishingiz mumkin, unga bir dyuym yoki shunga o'xshash kompost qo'shasiz. Kompost o'simliklarning kuchli o'sishi uchun zarur bo'lgan azot, kaliy va iz minerallarining ajoyib manbaidir.
Bolangizga bog 'ketmoni bilan jo'yak yaratishda yordam bering. Tuproqni namlang. Paxta urug'laringizni uch, bir dyuym chuqurlikda va bir-biridan to'rt dyuymli guruhlarga eking. Tuproqni yoping va mustahkamlang. Bir necha hafta ichida urug'lar unib chiqishi kerak. Eng maqbul sharoitda ular bir hafta ichida o'sib chiqadi, lekin 60 daraja F (15 C) dan past harorat unib chiqishni oldini oladi yoki kechiktiradi.
Paxta urug'ini yopiq joylarda ekish ham mumkin, haroratni 60 darajadan yuqori haroratda ushlab turish (15 S) (bu uyda qiyin bo'lmasligi kerak). Qovurilgan tuproqni oldindan namlang va uni bog'dagi sog'lom tuproq bilan aralashtiring.
Gallon (2 l) sut idishidan yuqori qismini kesib oling va pastki qismiga drenaj teshiklarini qo'shing (Siz tanlagan har qanday 4-6 dyuym (10 dan 15 sm gacha) qozondan foydalanishingiz mumkin). Ushbu idishni idish aralashmasi bilan to'ldiring, yuqoridan taxminan ikki dyuym yoki shunga o'xshash masofani qoldiring. Taxminan uchta paxta urug'ini tuproq ustiga qo'ying va keyin yana bir dyuym yoki shunga o'xshash idish aralashmasi bilan yoping
“O’zbekistonning oq oltini” mavzusida faoliyat ishlanma.