Qo‘qon universiteti Maktabgacha ta’lim yo‘nalishi 3-kurs talabasi

Natija, o‘yinning yakuni: o‘yin natijasi - muammoni hal qilish va qoidalarni bajarish. Natija ikki nuqtai nazardan baholanadi: bolalar va tarbiyachi nuqtai nazaridan. Natijani bolalar nuqtai nazaridan baholashda biz o‘yindan bolalarning axloqiy va ma'naviy qoniqishni hisobga olamiz. Didaktik vazifalarni bajarishda bolalar zukkolik, topqirlik, e'tibor, xotirani namoyon etadilar. Bularning barchasi bolalarga ma'naviy qoniqish bag'ishlaydi, ularning o‘z kuchiga bo‘lgan ishonchini oshiradi, quvonch hissi bilan to‘ldiradi. Tarbiyachi uchun topshiriq va belgilangan harakatlar bajarilganligi, ma'lum natijalar keltirgani muhim ahamiyatga ega. Ba'zi didaktik o‘yinlarning oxirida siz ishtirokchilarni mukofotlashingiz, bolalarni maqtashingiz yoki ularga o‘yinda yetakchi rollarni topshirishingiz kerak.¹⁰²
Didaktik o‘yinlar turlari: Didaktik o‘yinlar ta'lim mazmuni, bolalarning bilish faolligi, o‘yin harakatlari va qoidalari, bolalarning tashkil etilishi va munosabatlari, tarbiyachi roli bilan farqlanadi. Maktabgacha pedagogikada barcha didaktik o‘yinlarni 3 asosiy turga bo‘lish mumkin: ob'yektlar bilan o‘yinlar, stol bosma o‘yinlar va so‘zli o‘yinlar.


2-rasm: Didaktik o‘yinning turlari


Obyektli o‘yinlar: ular uchun hossalari bo‘yicha farqlanadigan narsalarni tanlash kerak: rangi, shakli, o‘lchami, maqsadi, ishlatilishi va boshqalar. Ob’yektli o‘yin va o‘yinchoqlar va haqiqiy narsalardan foydalanadi. Ular bilan o‘ynab, bolalar solishtirishni, ob'yektlar orasidagi o‘xshashlik va farqlarni aniqlashni o‘rganadilar. Ushbu o‘yinlarning ahamiyati shundaki, ular yordamida bolalar ob'yektlarning xususiyatlari: rangi, hajmi, shakli, sifati bilan tanishadilar. O‘yinlarda taqqoslash, tasniflash va muammolarni hal qilishda ketma-ketlikni o‘rnatish uchun vazifalar hal qilinadi. Bolalar yangi bilimlarni o‘zlashtirgani sari, o‘yinlardagi vazifalar murakkablashadi: bolalar ob'yektni har qanday sifat bo‘yicha aniqlashda mashq qiladilar, ob'yektlarni shu xususiyatga (rang, shakl, sifat, maqsad va boshqalar) ko‘ra birlashtiradi, bu esa bolalar uchun juda muhimdir, mavhum, mantiqiy fikrlashni rivojlantiradi.
O‘yin davomida bolalar qismlardan, ipli narsalardan (to‘plar, boncuklar) bir butunni yig'ish, turli shakllardan naqsh solish qobiliyatiga ega bo‘ladilar. Qo‘g‘irchoqlar bilan o‘yinlarda bolalarda madaniy-gigiyenik ko‘nikmalar va axloqiy fazilatlar rivojlanadi. Didaktik o‘yinlarda turli xil o‘yinchoqlar keng qo‘llaniladi. Ular rangi, shakli, maqsadi, o‘lchami, tayyorlangan materialida aniq ifodalangan bo‘ladi. O‘yinlarda o‘yinchoqlar qanday materialdan yasalganligi, odamlar uchun zarur bo‘lgan narsalar haqida bilimlari yaxshilanadi, har xil turlarini bolalar o‘z o‘yinlarida aks ettiradi. “Bular kimning bolalari?”, “Yaproq qaysi daraxtdan?”, “Kim yotqizishni afzal ko‘radi”, kabi didaktik o‘yinlarni o‘tkazishda tarbiyachi tabiiy materiallardan tayyorlangan (o‘simlik urug'lari, barglar, turli xil gullar, toshlar, qobiqlar) o‘yinlardan foydalanadi. Tarbiyachi ularni tabiat bilan bevosita aloqada bo‘lgan yurish paytida tashkil qiladi: daraxtlar, butalar, gullar, urug'lar, barglar. Bunday o‘yinlarda bolalarning atrof-muhit haqidagi bilimlari mustahkamlanadi, tabiiy muhit, tafakkur jarayonlari shakllanadi (tahlil, sintez, tasnif) va tabiatga muhabbat, unga hurmat tarbiyalanadi.