Qoraqalpog'iston Tibbiyot Instituti “tibbiyot kasbiga kirish” fanidan mustaqil ish

Toshkent davlat stomatologiya instituti “tibbiyot kasbiga kirish” fanidan mustaqil ish

Qoraqalpog'iston Tibbiyot Instituti “TIBBIYOT KASBIGA KIRISH” FANIDAN MUSTAQIL ISH

Bajardi: O'rinbayeva Mashhura

Mavzu: Xirurgiyada tibbiyot etikasi va deontologiya asoslari.

Birinchi marta “etika” so’zi Aristotel tomonidan taklif etilgan bo’lib, unda filosof ushbu termin orqali insoniy ahloq haqidagi fanni tushungan

Tibbiy etika (yunon ethice- axloqiy o’rganish) - tibbiy xodimlar o’z kasbiy vazifalarini bajarishlaridagi amal qilishi lozim bo’lgan axloqy me'yorlar va xulq tamoyillari to’plamidir.

Tibbiy etika uchta asosiy yo’nalish bo’yicha shaxslararo munosabatlarni va ular orasidagi turli muammolarini xal qilishni o’rganadi:
-tibbiy xodim- bemor
-tibbiy xodim - bemorning qarindoshlari
-tibbiy xodim - tibbiy xodim.

Bemor bilan munosabat

. Ibn Sino bemorga alohida yondashuv haqida: "Siz har bir kishining shaxsan o’ziga xos tabiati borligini bilishingiz kerak. Hech kimga o’xshamaydigan noyob bemor sifatida qarash kerak”.

Hozirgi vaqtda antik davrning buyuk shifokori Gippokratning aytgan so’zlari muhimdir:"Bemorni sevish va oqilona tasalli bilan o’rab olishlari, lekin eng muhimi, unga uni tahdid qiladigan narsalar haqida bildirmasliklari zarur".

• 
  Hozirgi vaqtda antik davrning buyuk shifokori Gippokratning aytgan so’zlari muhimdir:"Bemorni sevish va oqilona tasalli bilan o’rab olishlari, lekin eng muhimi, unga uni tahdid qiladigan narsalar haqida bildirmasliklari zarur".
  

Shifokorlik siri – bemorga kasalligi to’g’risida uning roziligisiz ma’lumot bermaslik shifokorning majburiyatidir

Deontologiya – yunoncha so’z bo’lib (deon) – burch va (logos) ta’limot demakdir. Bu so’z hayotga XIX asrning boshlarida ingliz faylasufi Ieremiyey Bentamon tomonidan har bir insonning kasbiy burchi haqidagi fan sifatida kirib kelgan

• 
  Deontologiya – yunoncha so’z bo’lib (deon) – burch va (logos) ta’limot demakdir. Bu so’z hayotga XIX asrning boshlarida ingliz faylasufi Ieremiyey Bentamon tomonidan har bir insonning kasbiy burchi haqidagi fan sifatida kirib kelgan
  
• 
  Shifokor deontologiyasi keng falsafiy tushuncha bo’lib, bir qancha yo’nalishlardan iborat:
  
• 
  Shifokorning burchi va odobi;
  
• 
  Shifokor va bemor o’rtasidagi munosabat
  
• 
  Shifokor va bemorning yaqin qarindoshlari o’rtasidagi munosabat;
  
• 
  Shifokorlik sirlarini saqlash
  
• 
  Ustoz va shogird munosabatlari va h.k
  

Yatrogenik kasalliklar

Yatrogenik kasalliklar

• 
  Bemor bilan muloqotning deontologik printsiplarini buzish, kasallikning rivojlanishiga olib kelishi mumkin, bu yatrogenik kasalliklar deb ataladi (yunoncha -iatros - vrach, -genesis - hosil bo’ladi, paydo bo’ladi). Yatrogen kasalliklar (yatrogeniya) bemorning patologik axvolidir, bu kasallik shifokor yoki boshqa tibbiy xodimning beparvoligi yoki nojo’ya harakatlaridan kelib chiqadi. Bemorga og’zaki muloqotlarning kamligi, zararliligi turli xil psixogen shikastlanishlarga olib kelishi mumkin.
  

Bosqichlar

• 
  Baholash- bemorlar munosabatlari va bilimlari haqida axborot yeg’ish
  
• 
  Tahlil – bemor ehtiyojini aniqlash uchun tahlil qilish
  
• 
  Dizayn – bemor ehtiyojini o’rganib, reja ishlab chiqish.
  
• 
  Muloqot – rejalar amalga oshiriladi
  

Shaxslararo muloqotning ko’nikmalari

• 
  Qadriyatlar va idrok
  
• 
  Verbal muloqot
  
• 
  Noverbal muloqot
  
• 
  Faol tinglash
  
• 
  Suhbat olib borish
  
• 
  Yordamchi materiallardan foydalanish
  

Verbal muloqot

• 
  Aniqlashtirish
  
• 
  Tinglash
  
• 
  Rag’batlantirish
  
• 
  Tushunish
  
• 
  Jumlani takrorlash
  
• 
  Sodda tushunarli gapirish
  

Noverbal muloqot

• 
  Erkin munosabat yaratish
  
• 
  Xolislik
  
• 
  Ochiqlik
  
• 
  Bemor tomonga egilish
  
• 
  Nigoh bilan muloqotda bo’lish
  
• 
  To’g’ri o’tirish va jilmayish
  

Yakka muloqot

• 
  Bu bitta bemorning aniq muammosiga yechim topishi, savollariga javob berishi yoki shaxs bilan yuzma-yuz fikr va axborot almashishdir
  

  Guruhiy ma’lumot

• 
  Bir necha guruh bemorlar bilan bo’ladigan suhbat bo’lib, uni tibbiy xodim olib boradi va rag’batlantiradi
  

Yordamchi materiallar

• 
  Bu – plakat, buklet, varaqa, flepchartlar bo’lib, tibbiy muammolar haqida ko’rsatish, gapirib berish, hamda javob bera olish imkoniyatini beradi va shaxslararo muloqotning sifatini va samarasini oshiradi
  
• 
  Shuningdek, bemor diqqatini bitta joyga jamlaydi
  
• 
  Eng muhimi axborotni eslab qolishga yordam beradi
  
• 
  Barcha bemorlarni to’g’ri va aniq axborot bilan ta’minlaydi
  
• 
  Tibiiyot xodimining bemor muammolariga qiziqayotganligini ko’rsatadi
  
• 
  Batafsil axborot bilan ta’minlaydi
  

Foydalanilgan adabiyotlar va saytlar:

• 
  "Tibbiyot kasbiga kirish"
  
• 
  Hozir.org
  
• 
  Ziyo.net
  

http://fayllar.org