Qorong`u internetda online qurollar savdosini tartibga solish. Regulating online arms trade on the dark web. Annotatsiya

Muhokama (discussion)
Qorong'u Internetda onlayn qurol savdosini tartibga solish juda qiyin bo'lgan bir qator sabablar mavjud. Birinchidan, qorong'u tarmoq markazlashtirilmagan va anonim bo'lib, huquqni muhofaza qilish organlari jinoyatchilarni kuzatish va ularni aniqlashni qiyinlashtiradi. Ikkinchidan, qorong‘u tarmoqqa kirish uchun foydalaniladigan texnologiya doimiy ravishda rivojlanib bormoqda, bu esa huquqni muhofaza qilish idoralari faoliyatiga to‘sqinlik qilmoqda. Uchinchidan, onlayn qurol savdosini tartibga solish bo'yicha xalqaro hamkorlik yo'q. Keling usbhu sabablarni batafsil ko`rib chiqamiz:
Anonimlik va shifrlash: Qorong'i veb foydalanuvchilarga shifrlash va Tor tarmog'i kabi vositalar orqali yuqori darajadagi anonimlikni taklif qiladi, bu huquqni muhofaza qilish organlariga foydalanuvchilarni kuzatish va aniqlashni qiyinlashtiradi. Jinoyatchilar ko'pincha bu xususiyatlardan nisbatan jazosiz holda noqonuniy qurol savdolarini amalga oshirish uchun foydalanadilar.
Markazsizlashtirish: Qorong‘u veb markazlashmagan tarzda ishlaydi, bu esa har qanday tashkilot yoki hukumatning nazoratni amalga oshirishini qiyinlashtiradi. Bu keng va murakkab ekotizim bo'lib, u internetning an'anaviy tuzilmalaridan tashqarida mavjud bo'lib, yurisdiktsiya va tartibga solish muammolarini keltirib chiqaradi.
Doimiy evolyutsiya: Qorong'u tarmoqdagi jinoyatchilar juda mohir va doimiy ravishda huquqni muhofaza qilish organlariga harakatlariga tez moslashadi. Ya`ni ular foydalanadigan bir bozor yopilganda, uning o'rnida boshqalar paydo bo'ladi. Aloqa va shifrlash texnologiyalaridagi innovatsiyalar noqonuniy qurol savdosini tartibga solishni yanada murakkablashtiradi.
Bundan tashqari, qorong'u vebda onlayn qurollarni samarali tartibga solish uchun hal qilinishi kerak bo'lgan bir qator muammolar mavjud. Bularga quyidagilar sanab o`tish muhim:
• Xalqaro hamkorlikning yo‘qligi: Qorong‘u tarmoq global muammodir, ammo uni tartibga solish bo‘yicha xalqaro hamkorlik hozircha mavjud emas. Bu hukumatlarga samarali tartibga solish strategiyalarini ishlab chiqish va amalga oshirishni qiyinlashtiradi. Misol uchun, agar bir mamlakatda qorong'u veb bozori ishlayotgan bo'lsa, boshqa mamlakatlar huquqni muhofaza qilish idoralari unga qarshi biror-bi chora ko'rishlari imkonsiz hisoblanadi.
• Texnik qiyinchiliklar: Qorong'i veb foydalanuvchilarni kuzatish va aniqlashni qiyinlashtirish uchun turli shifrlash va boshqa texnologiyalardan foydalanadi. Bu huquq-tartibot idoralari uchun qorong'u vebda sodir etilgan jinoyatlarni tekshirish va jinoiy javobgarlikka tortishni qiyinlashtirishi mumkin. Misol uchun, qorong'u veb-marketlar ko'pincha tranzaktsiyalarni osonlashtirish uchun kripto valyutasidan foydalanadi, bu esa pul oqimini kuzatishni qiyinlashtiradi.
• Resurs cheklovlari: Huquqni muhofaza qilish organlari allaqachon bir qator resurslar cheklovlariga duch kelishmoqda. Qorong'i tarmoqni tartibga solish qo'shimcha resurslarni talab qiladi, ularni olish qiyin bo'lishi mumkin. Bu, ayniqsa, resurslari cheklangan kichik davlatlar uchun to'g'ri keladi.
• Jamoatchilik xabardorligini oshirish: jamoatchilik ko'pincha qorong'u tarmoq va onlayn qurol savdosi xavfidan bexabar. Bu qorong'u Internetni tartibga solish bo'yicha sa'y-harakatlar uchun jamoatchilik tomonidan qo'llab-quvvatlashni qiyinlashtirishi mumkin. Bundan tashqari, agar odamlar xavf-xatarlardan xabardor bo'lmasa, shubhali faoliyat haqida xabar berishni istamasligi mumkin.
Ushbu qiyinchiliklarga qaramay, qorong'u Internetda onlayn qurol savdosini tartibga solish uchun bir qator samarali qadamlar qo'yilishi mumkin. Bu boradagi chora-tadbirlardan biri huquqni muhofaza qilish organlarining hamkorligini oshirishdir. Bu razvedka va ilg'or tajribalarni almashish va tergovlarni muvofiqlashtirishni o'z ichiga oladi. Yana bir qadam - qorong'u tarmoqni kuzatish va tartibga solish uchun yangi texnologiyalarni ishlab chiqish. Bu onlayn qurol savdosi bilan shug'ullanuvchi jinoyatchilarni kuzatish va aniqlash uchun yangi vositalarni ishlab chiqishni o'z ichiga olishi mumkin. Huquqni muhofaza qilish choralariga qo'shimcha ravishda, qorong'u Internetda onlayn qurol savdosini tartibga solish uchun bir qator boshqa choralar ham mavjud. Ulardan biri jamoatchilikni qorong'u tarmoqda qurol sotib olish xavfi haqida xabardor qilishdir. Bu nuqsonli yoki o'g'irlangan qurollarni sotib olish ehtimoli kabi xavflar haqida xabardorlikni oshirishni o'z ichiga oladi. boshqa biri, onlayn qurol savdosi bilan shug'ullanadigan veb-saytlarni yo'q qilish uchun internet-provayderlar va veb-sayt hosting kompaniyalari bilan hamkorlik qilishdir.
Qorong'u Internetda onlayn qurol savdosini qanday tartibga solish bo'yicha bir qator chora-tadbirlar taklif qilingan. Bularga quyidagilarni keltirib o`tsak:

• 
  Onlayn qurol savdosini tartibga solish uchun yangi xalqaro qonunlar va shartnomalarni ishlab chiqish. Bu barcha mamlakatlar ushbu muammoga qarshi birgalikda kurashishga yordam beradi.
  
• 
  Onlayn qurol savdosi bilan bog'liq jinoyatlarni tergov qilish va ta'qib qilish uchun huquqni muhofaza qilish organlarini moliyalashtirishni oshirish. Bu ushbu turdagi faoliyatga yo'l qo'yilmasligi haqida kuchli xabar yuborishga yordam beradi.
  
• 
  Yangi texnologiyalarni ishlab chiqish: Qorong'i internet foydalanuvchilarini kuzatish va aniqlash hamda ularning noqonuniy bozorlarga kirishini oldini olish uchun yangi texnologiyalar ishlab chiqilishi mumkin. Misol uchun, tadqiqotchilar Tor brauzeri foydalanuvchilarini anonimlashtirish usullarini ishlab chiqdilar, u odatda qorong'u Internetga kirish uchun ishlatiladi.
  
• 
  Onlayn qurol savdosini targ‘ib qiluvchi kontentni olib tashlash uchun ijtimoiy media kompaniyalari bilan hamkorlik qilish. Bu ushbu turdagi faoliyatning ko'rinishini kamaytirishga yordam beradi va jinoyatchilarning potentsial mijozlarga murojaat qilishini qiyinlashtiradi.
  
• 
  Qorong'i veb-bozorlarini kuzatish va buzish: Huquqni muhofaza qilish idoralari yashirin operatsiyalar, zararli dasturlarga hujumlar va o'chirish buyurtmalari kabi qorong'u veb bozorlarini kuzatish va buzish uchun turli usullardan foydalanishi mumkin.
  
• 
  To‘lov tizimlarini nishonga olish. Dark web bozorlari xaridorlar va sotuvchilar o‘rtasidagi tranzaksiyalarni osonlashtirish uchun to‘lov protsessorlariga tayanadi. Huquqni muhofaza qilish idoralari jinoyatchilarning qorong'u Internetda ishlashini qiyinlashtirish uchun ushbu to'lov protsessorlarini nishonga olishlari mumkin.
  

Qorong'u Internetda onlayn qurol savdosini tartibga solish noqonuniy qurol operatsiyalari tufayli kuchayib borayotgan tahdidlarga qarshi kurashish uchun zarurdir. Hamkorlik va samarali nazorat orqali rasmiylar tartibga solinmagan savdo bilan bog'liq xavflarni kamaytirishi, jamoat xavfsizligini ta'minlashi va milliy xavfsizlikni himoya qilishi mumkin. Rivojlanayotgan texnologiyalar va raqamli asrda qat'iy huquqni muhofaza qilishga bo'lgan talab tobora ortib borayotgan bir sharoitda ushbu muammoni hal qilish uchun faol choralar ko'rish juda muhimdir.