Qotishmalar

Qotishmalar kamida bittasi metall boʻlgan ikki yoki undan koʻp elememtlarning qattiq aralashmasidir. Qotishma metallar kabi fizik xossalariga ega boʻlgani bilan, tarkibidagi moddalari farq qiladi.
Bir metalldan yasalgan qotishma shu metall xossalarini yaxshilaydi. Masalan, poʻlat uning asosiy elementi - temirdan mustahkamroq. Odatda qotishmalar ularning tashkil qiluvchilarini eritib, aralashtirish usulida olinadi. Qotishmalar mashinasozlik, kemasozlik, aviatsiya va qurilish sanoatlarida keng qoʻllaniladi.
Tarkibiga ko’ra qotishmalar elementlar bo’yicha temir, alyuminiy, magniy va h. qotishmalarga bo’linadi. Qotishmalar sanoatda qo’llanilishiga ko’ra konstruktiv, asboblar uchun qo’llaniladigan va maxsus hossalarga ega qotishmalarga bo’linadi. Olinishiga ko’ra esa quyma va kukun qotishmalarga bo’linadi.
Qalay, alyuminiy, nikel, kremniy, marganets, temir, qo'rg'oshinning oz miqdorida qo'shilishi ham mis qotishmalariga yuqori mustahkamlik, qattiqlik, ishlov berish qobiliyatini oshiradi.
Alyuminiy mis, magniy, marganets, kremniy va rux elementlari bilan qotishmalari eng keng tarqalgan. Kamroq -sirkoniy, litiy, berilliy, titan bilan qotishmalari uchraydi. Asosan, alyuminiy qotishmalarini ikkita asosiy guruhga bo'lish mumkin: quyma qotishmalar va konstruktiv qotishmalar.
Magniy asosidagi qotishmalar eng engil metall strukturaviy materiallardir. Mg - Me (metall) tizimlari asosida ishlab chiqilgan; asosiy qotishma qo'shimchalar Al, Zn, Mn, Li, Zr, shuningdek, noyob tuproq metallar, Ag, Cd, Be va boshqalarni o'z ichiga oladi. Magniy qotishmalarida qo'shimchalarning umumiy miqdori og'irlik bo'yicha 10-14% ga etishi mumkin. Magniy qotishmalarida zararli aralashmalar Ni, Fe, Si va Cu bo'lib, ularning korroziyaga chidamliligini kamaytiradi. Oksidlanishning oldini olish uchun eritilgan holatda magniy qotishmalari ishlov berish uchun yordamchi sifatida oz miqdorda Be (ba'zan Ca) dan foydalanadi.