Quramalı úsh bόlimli forma Ulıwma plan. Kontrasttıń áhmiyeti

Ulıwma túsinikler

Eki hám úsh bólekli sırtqı kórinisler namanıń túrli xarakterine iykemlese alatuǵın noqat sırtqı kórinisler esaplanadı. Biraq, barlıǵı bir bunda olar onsha keń rawajlanbaydı hám kórsetilgen sırtqı kórinisler shegarasında salıstırǵanda sheklengen temaǵa kóbirek muwapıq keledi. Eki hám úsh bólekli sırtqı kórinislerdiń ózi xojalıq oyın hám qosiq namasınan kelip shiqqanǵá uqsaydı. Bunday nama teması ulıwma alǵanda, salıstırǵanda jabıq xarakterge iye bolıp, úlken ishki qarama-qarsılıqlardan basqa nama materialları menen dúgisken waqıtta mine sonday qarama-qarsılıqlardı payda etiw ushın bárháma da jaramlı emes. Eger ol qarama-qarsılıq tuwdıra alǵanda edi, formanı keń rawajlandırıw ushın múmkinshilik jaratılǵan bolar edi.

Oyın naması

Oyın qosıǵı bir-birine jaqın bolǵan eki túrge bólinedi:

1)ámeliy oyın muzikası hám 2) erkin qosıq áhmiyetke iye bolǵan hám de kontsertlarda yamasa úy sharayatında jırlaw ushın mólsherlengen xarekterindegi muzika.

Ámeliy oyın naması kóbinese xalıq namalarınan (vals, mazurka hám basqalar ) kelip shıqqan bolıp, geyde qániygeler (baletmeysterlar, ayaq oyınshı er adam hám ayaq oyınshı hayal-qızlar ) da ózlerishe oyın jaratqanlar, mısalı, kadril' raqsi. Júda kóp xalıq oyınları, geyde bolsa ball oyınları da iri kompozitorlar dόretpelerinde rawaj tawıp, kútá úlken ulıwma kórkem áhmiyet kásip etken hám kóbinese keyinirek qosıqshılardıń pútkil bir áwladı tárepinen turaqlı atqarılıp kelingen (buǵan taǵı sol vals hám mazurkalar mısal bole aladı ).

Usı qaǵıydadan sheginiwler kemnen-kem júz boladı. Ideallastırılǵan oyın ritmi hám strukturası, tiykarınan, dáslepki derek — xojalıq oyın naması menen bekkem baylanıslı. Biraq, bular haqıyqıy nama shıǵarması retinde oyın aldına qoyılatuǵın asa joqarı kórkem talaplardan kelip shıǵıp, belgili maniste kóbinese quramalılastırıp jiberiledi. Tómende XIX—XX ásirler degi eń zárúrli oyınlardıń qısqasha bayanın keltiremiz (bunnan da áyyemgilew oyınlar tuwrısında X bap qosımshalarına qarań).

Ekosez — shaqqan eki úlesli oyın; Betxoven, Shubert, Shopen dóretpelerine qarań; keyin usıllastırılgan dóretpeler formasında (Shaykovskiy) kemnen-kem ushraydı. Lendler — ortasha pátda atqarılatuǵın, keyinirek payda bolǵan valstiń deregi esaplanǵan úsh úlesli áyyemgi nemis oyını. Shama menen XIX asirdiń birinshi yarımına kelip tutınıwdan shıǵıp ketken. Val s — tiykarınan nemis oyınınan kelip shıqqan úsh όlshemli tez atqarıw talap etiletuǵın oyın.

Xarakterli ritm (usıl ) lari:

Kóbinese sinkopalar da ushraydı:

Bunda xor dawıslarınıń tiykarǵı strukturası tómendegishe boladı :

Forma : 1) trio menen kelgen úsh bólekli quramalı hám 2) 4—5, geyde bolsa odan kóbirek ǵárezsiz nomerlerdiń keliwi, bulardıń hár biri ápiwayı sırtqı kórinislerden biri (úlken udayı tákirarlanatuǵına, eki bólekli yamasa úsh bólekli forma ) tiykarında dúziledi. Bunıń ekinshi qıylı kórinisi cikllı forma bolıp tabıladı (XI baptın baslanıw bólegindegi tariypga qarang). Val's aldından kóbinese kirisiw keledi. Atap aytqanda, ózgeshe tema material tiykarında dúzilgen kirisiwler cikllı valslar ushın xarakterli bolıp tabıladı. Tiykarǵı bólimler temaları ótkeriletuǵın kodalar júdákóp ushraydı.

Dúnyadaǵı barlıq mámleketlerdiń iri kompozitorları (Motsart, Betxoven, Shubert, Shuman, Shopen, Glinka, Dargomijskiy, Shaykovskiy, Glazunov, Skryabin, Depyussi, Ravel' hám basqalar ) valsdan keń paydalanǵan.

Valsning taǵı birdey kórinisi — áste atqarılatuǵın vals bolıp, atap aytqanda, onıń jańa kórinisi — vals-boston.

Mazurka — úsh úlesli, ortasha pátda (valsdan saldamlılaw ) atqarıw etiletuǵın oyın bolıp, salıstırǵanda keskin ritm (usıl ) lar menen keledi. Birinshi bόlimniń qısqasha sozımlarınan keyin keletuǵın ekinshi úles namalarınıń shekleniwi bunday ritmlar ushın xarakterli ózgeshelik bolıp tabıladı:

Ásirese, jup ırǵaqlarda sonday hádiyse júz beredi. Mazurka polyak xalıq namalarınan kelip shıqqan oyın bolıp tabıladı.Mazurkanıń forması kóbinese úsh bólekli (trio menen kelgen quramalı yamasa ápiwayı ) bolıp tabıladı. Bunda kirisiw hám kodalar keliwi de múmkin. Dúńya júzilik áhmiyetke iye bolǵan kórkem nama shıǵarması retindegi dáslepki mazurkalarni Shopen jaratqan1. Rossiyada da mazurka keń tarqalǵan (Glinka, Balakirev, Musorgskiy, Shaykovskiy, Lyadov, Glazunov, Skryabin hám basqalar ).

Polonez (Po1 assa) —-úsh úlesli, ortasha (mazurkadan saldamlılaw ) pátda atqarılatuǵın saltanatli oyın. Oyın polyak namaları tiykarında jaratılǵan bolıp, kóbirek saraylarda atqarıw etilgen. Kóp tárepten, atap aytqanda oyınnıń oynaqılıǵı tárepinen marshni yadǵa saladı.

Onıń xarakterli belgileri — xor ritmi (usılı ) bolıp tabıladı:

Taǵı kadentsiyaning ekinshi úlesten úshinshi úleske ótiwi de bul oyın namasına tán bolǵan ózgeshelik bolıp tabıladı, mısalı :

Qosıqtıń ritmleri salıstırǵanda reń-bereń bolıp, kóbinese xor bolıp kelgen tiykarǵı figurani yadǵa saladı; ádetde on altılıq, sonıń menen birge noqatlı on altılıq hám otız eki úlesten ibarat boladı. Trio menen kelgen quramalı úsh bólekli forma qosıǵınıń tipik forması bolıp tabıladı.

Bul oyın keyinirek Betxoven, Shubert dóretpelerinde ushray baslaǵan. Biraq, Shopennen baslap ol úlken áhmiyet kásip etken (Shopen, List, Glinka, Musorgskiy, Rimskiy-Korsakov, Shaykovskiy, Glazunov hám basqalar ).

Polka — ortasha -tez pát penen atqarılatuǵıń eki úlesli oyın. Shexiyadan shıqqan, eger bunnan da uzaq tariyxı sorastırılsa ekosez (Shotlandiya )dan kelip shıqqan bolıp tabıladı.

Xarakterli ritm (usıl ) lari:

Bundaǵı sońǵı figura kadentsiyali ırǵaqlar ushın ásirese tipik esaplanadı.Onıń forması kóbirek trio menen kelgen úsh bólekli quramalı forma boladı. Ádetde kishi kirisiw de beriledi. Smetana, Shaykovskiy, Balakirev, Raxmaninov hám basqa kompozitorlar dόretpelerinde usı oyınnıń kórkem úlgileri saqlanǵan.

Galop —eki úlesli, tez atqarılatuǵın oyın. Bul oyın ritmleri hár túrli bolıp, tómendegi túrleri kóbirek ushraydı :

Kóbinese forması — trio menen kelgen úsh bólekli quramalı forma boladı. Onıń kórkem úlgileri Shubert, Bize, Stravinskiy hám basqalardıń dóretpelerinde ushraydı. Kόbinese baletlar (kodalar) mısalı, Shaykovskiy dóretpeleri hám operalarda ushraydı.

Tarantella — júdá tez oyın bolıp, kóbinese ol ólshewinde keledi. Eń zárúrli ritm (usıl ) lari tómendegiler:

Oyın — italyan namalarınan kelip shıqqan. Forması kóbinese úsh bólekli boladı. Bunıń kórkem úlgileri kóp ushraydı (Rossini, Shopei, List, Glinka, ' Taneev hám basqalar ).

Saltarella — júdá tez atqarılatuǵın oyın bolıp, italyan namaları tiykarında payda bolǵan.

Xarakterli ritmi (usılı ):

Krakovyak — yoshlı, eki úlesli oyın bolıp, tiykarınan polyak namalarınan kelip shıqqan. Kóbinese kúshsiz úlesler, atap aytqanda sinkopalarda pát beriledi:

Tango — ortasha pátda atqarılatuǵın oyın bolıp, kóbinese fokstrotqa

uqsap, sinkopalar menen keledi. Xor bolıw ritmi (usılı ) tómendegishe:

Taigo Latin Amerikasınan kelip shıqqan. Joqarıda sanap ótilgen oyınlardan tısqarı taǵı júdá kóp oyınlar da ámeldegi bolıp, olar sońǵı waqıtlarda júdá kem atqarılatuǵın bolıp qalǵan. Biraq, geyde kórkem namada bunday oyın namaları payda bolıp qaladı (pánnengo, xabanera, segidil'ya, farandola, chardash, trepak hám taǵı basqa ).Ball namasına kelip sonı-sonı da aytıw kerek, ol o'tkinchi tawıq hám bódeneden basqa quslardıń mákiyeniler tásirine júdá beriliwsheń bolıp tabıladı. Kóbinese kompozitorlar anıq oyın ritmiga iye bolǵan p'esalarni túsintirip o'tirmasdan-ápiwayıǵana etip «oyın» dep atab qoyaǵoyadı.

Marsh

Ritm hám strukturalar tipi tárepinen marsh oyın namasına jaqın turadı (geyde marshtıń ózi de oyın ornında xızmet etip kelgen boladı ). Marshtıń tiykarǵı ámeliy áhmiyeti sonnan ibarat, bunda kisiler gruppa gruppa bolıp, birdey qádem tastap baratırǵanlarında olarda zárúr tiyisli keypiyat jaratadı hám de shólkemlestiriwshi tárepten atqarılıp atırǵan háreketti payda etedi. Sol munasábet menen ondaǵı kúshli úleslerge bólek anıq pát beriliwi, ritmlar (usıl ) dıń keskin hám arnawlı bir tezlikte keliwi tipik hádiyse bolıp tabıladı;

Taǵı bunda kvadratlı strukturalar udayı tákirarlanatuǵın túrde anıq keledi. Tipik namalıq háreketlerdiń (oyınlardıń ) barlıq belgileri kondentsiyalashgan depataw kerek bolǵan formada beriledi. Onıń forması ko'binese trio menen kelgen úsh bólekli quramalı formadan ibarat boladı.

Duxovoy orkestr ushın áskeriy marshlar dúziwde formanıń usı orkestr bas tembri menen baylanısda keliwi júdá tipik bolǵan hádiyse bolıp tabıladı: birinshi

dáwirdegi nama joqarı dawıs (saz ásbapları ) larǵa beriledi (jıldam, geyde hátte ádeplilikli element). Birinshi dáwirden keyin (mısalı, úsh bólekli forma ortası yamasa eki bólekli formanıń ekinshi dáwiri) sonday bólim baslanadı, ol jaǵdayda nama tolıq yamasa bólek element esaplanǵan bas arqalı keledi.

Trioda kóbinese orta registrli sazlardıń jańlaǵan jalǵız -solosi, keyinirek pútkilásbaplar tárepinen dawam ettirib ketiledi. Áskeriy marshlarning túrleri tómendegilerden ibarat :

1) júriw marshi hám sap (bolıp júriw) marshi, bul eki marsh ortasındaǵı namalıq parqti ajıratıw qıyın.

2) tez júriw marshi.

3) kolonna bolıp júriw

4) kútip (áskeriy paradda) alıw marshi: bul marsh júriw menen baylanıslı

bolmay, saldamlı hám saltanatli túrde atqarıladı.

Tap sonıń menen birge, tikkeley háreket menen baylanıslı bolmaǵan, salıstırǵanda saldamlı shalınatuǵın saltanatli marsh da talay keń tarqalǵan bolıp tabıladı. Teatrlar ushın mólsherlengen marshlarning xarakteri hám forması sahnalıq háreketlerge baylanıslı boladı. Ádetde úsh bólekli quramalı formanıń shet bólimleri minorda da triosi majorda keledi. Barlıq mámleketlerdiń iri kompozitorları jaratqan marshlarning kópshiligi dúnyaǵa belgili bolıp ketken (Betxoven, Shopen, Shuman, Mendel'son, Vagner, Glinka, Barodin, Musorgskiy, Rimskiy-Korsakov, Shaykovskiy, Glazunov, Myaskovskiy, Prokof'ev hám basqalar ).