Qurilish materiallari,buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish

Kristallanish davrida tsementni suv bilan birikishi ( gidratatsiya) davom etadi, xosil bulgan gelь kristall usimtalarga aylanadi. Kristallarni mikdori va xosilalar bilan yuzasi ortib boradi, bu esa tsement toshini mustaxkamligini ortishiga olib keladi. TSement anik mikdordagi suv (tsement massasidan 25-30%) bilan kimyoviy birikish xususiyatiga ega. Xamma kolgan suv suyuk xolatda koladi, betonni kurishi bilan suv parlanadi, natijada tsement toshi tarkibida mayda-mayda govaklar xosil buladi, bu esa tsement toshini mustaxkamligini va chidamligini pasayishiga olib keladi.
Portlandtsementni kotish jarayoni, uni tashkil etuvchilarni suvda erishi kiyin bulganligi uchun, uzok muddat davom etadi (oylar va yillar).
Birok vakt utishi jarayonida mustaxkamlikni ortishi sekinlashadi. SHuning uchun tsementni sifatini, 28 sutka kotishi natijasida olgan mustaxkamligi buyicha baxolanadi.
Normal haroratda betonning qotishi Polinoglarda mahsulotlarni tayyorlashda va yig’ma-monolit va monolit konstruktsiyaldarni tiklash jarayonida beton normal sharoitda 15- 20 darajada qotadi. Bunday holda beton mustahkamligi tsement qumining mineralogik tarkibi va nozikligi, birinchi navbatda betonning S/TS tarkibi, kimyoviy qo’shmchlar bilan belgilanadi. Tez qotuvchi tsementlar, qotishni tezlashtiruvchi qo’shimchalar, suvga kam talabchan betonlar qo’llanilsa mustahkamlikning ortishi tezlashadi. Boshlang’ich davrda, ayniqca zaruriy nam muqit ta’minlangan sharoitda betonning qotishi ustida ishlashni tashkil etsh muhim ahamiyat kasb etadi. Buning uchun beton polimer plenka bilan yopiladi, unga qum sepiladi, doimiy ravishda ho’llab turiladi, sintetik material qo’llaniladi, cho’ktiriladigan suv basseynlari tayyorlanadi yoki tsementning gidratatsiyalashuv jarayonini sekinlashtirish va beton mustahkamligini oshirish uchun beton qurishining oldini olishning boshqa usullari qo’llaniladi. Dastlabki davrdayoq betonning tez qurishi qurilma shakllarining buzilishiga sabab bo’ladi, mayda g’ovaklar paydo bo’ladi. Natijada beton tarkibi yomonlashadi, uning yakuniy mustahkamligi kamayadi. Keyinchalik yaxshi sharoit yaratish orqali beton tarkibini qayta tiklash mumkin emas, shuning uchun dastlabki davrda yaxshi parvarishlash sifatli beton tayyorlashning muhim shartidir. Talab darajasidagi sharoitda beton mustahkamligining ortishi uzoq davr davom etadi. Har qanday yoshdagi beton mustahkamligini taxminan aniqlash uchun quyidagi formula qo’llaniladi:

Rn =R28(lg n / lg28) (1.1)

bu yerda: Rn – istalgan yoshdagi betonni siqilishga sinashdagi mustahkamligi; R28
– 28 sutkalik betonning mustahkamligi; lg n – beton yoshining o’nlik logarifmi.
Bu formula n >3 dan boshlab o’rta navdagi oddiy portlandtsementdan
tayyorlangan betonlar uchun qoniqarli natijalar bera boshlaydi. Haqiqiy
mustahkamlik hisobdagidan farq qilishi mumkin, uni beton
konstruktsiyalarining qotish sharoitidagidek muhida tayyorlangan
namunalarni tekshirish natijalari yoki bevosita konstruktsiyaning o’zidan
olingan betonni tekshirish orqali aniqlanadi. Turli yoshda beton mustahkamligini aniq baholash uchun tsementning minerologik tarkibini hisobga olish kerak.

11-MAVZU