Qurilish materiallari,buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish

Suspenziyalar va shlamlarni quritish uskunalari

Reja:
1. Kuydirishning nazariy asoslari.

2. Sement olish uchun xom ashyolar tarkibi.
Tayanch so‘zlar: Kuydirish, Sement, Xom ashyo, Alit, Belit, Selit.
Portlandsement bu klinkerni mayda kilib tuyib olingan maxsulotdir. Klinker xom ashyo aralashmasini (75% SaSO3 – oxaktosh va 25% gil tuprok) pishgunicha kizdirib, tarkibida kalsiy silikat (70…80%), alyuminat va alyumoferrit fazalari (20…30%) xosil bulgandagi donador maxsulotdir. Maydalab tuyish vaktida klinkerga 3…5% mikdorida gips kushiladi.
Sementga suv kushib aralashtirilgan vaktda tarkibidagi gips suvda eriydi. Sementni suv bilan uzaro birikish jarayonida (gidratatsiya vaktida) gips uch kalsiyli alyuminat bilan boglanib 3CaO Al2O3 3CaSO4  31N2O – gidrosulfoalyuminat kalsiy deb ataladigan yukori sulfatli kurinishga ega bulgan, tabiy etringitga uxshash mineralga aylanadi. Gidrosulfoalyuminatni xosil bulishi sementni kotishini 3-5 soatga sekinlashtirishga imkon beradi.
Xom ashyo. Portlandsement olish uchun tarkibida kalsiy karbonat va alyumosilikati kup bulgan xom ashyo ishlatiladi. Bularga oxaktosh yoki bur va giltuprok jinslari va tarkibida karbonat va alyumosilikati kup bulgan oxakli mergellar kiradi.
Uzbekistondagi sement zavodlarida xom ashyo sifatida asosan oxaktosh va giltuprok ishlatiladi.
Klinkerning kimyoviy tarkibi, massa buyicha % xisobida kuyidagichadir:
SiO2 – 20…24; Al2O3 – 4…7; Fe2O4 – 2…6; CaO – 62…68.
Ularni umumiy mikdori 95 – 97% bulishi kerak.
Ilgari aytilganida gidravlik boglovchi moddalar xam xavoda, xam suvda kotish xususiyatiga egadir. Bularga portlandsement va uning turlari, xamda gidravlik oxak kiradi. Bulardan tashkari shlaklar kullar, tabiiy tog jins va moddalari asosida olingan bir kancha gidravlik boglovchi moddalar xam kiradi.
Bu boglovchi moddalar tarkibida kalsiy silikat, kalsiy alyuminat va kalsiy ferritlarni borligi, ularga gidravlik xossalarini beradi.
Portlandsement ishlab chikarish.
Portlandsement ishlab chikarish texnologiyasi asosan xom ashyo tayyorlash, uni kuydirib pishirish (klinker olish) va tuyib kukun shakliga keltirishdan iborat. Portlandsement ishlab chikarishni ikki xil usuli mavjud – xul va kuruk. Xul usulda xom ashyolar maydalangandan sung, ularni tegirmonlarda suv bilan birga tuyiladi. Bunda tarkibida 35…45% suv bulgan okuvchan massa – shlam xosil buladi. Kuruk usulda xom ashyo kuritilib, sung tuyiladi.
Portlandsementni xul usul buyicha ishlab chikarayotganda asosiy texnologik operatsiyalarni kay tartibda bajarish sxemasi kuyidagicha buladi:
Kuruk usulda pishirish uchun xul usulga karaganda yokilgan 30…40% kam sarflanadi. Sement ishlab chikarishda, maʼlumki sement narxini 28-30% yokilgan narxi tashkil kiladi. Bundash tashkari, kuruk usulda sement ishlab chikarishda kuvvati 6000…10000 t/sutkaga teng bulgan pechlar kurish imkoni bor.