Qurilish ohagining xossalarini aniqlash

4.3. Ohakdagi so’nmagan zarrachalar miqdorini aniqlash 
Tosh yoki kukun holidagi ohakni so’ndirganda uning bir qismi so’nmaydi yoki juda sekin 
so’nadi. Qurilishga keltirilgan ohakdagi so’nmaydigan zarrachalar miqdori darhol aniqlanishi 
lozim. Agap 1-navli ohakda so’nmaydigan zarrachalar miqdor 10% dan, 2-navli ohakda esa 
20% dan ko’p bo’lsa, bunday ohak yaroqsiz hisoblanadi. 
Asbob-uskunalar: yumaloq idish, 063-nomerli elak, texnik tarozi, tarozi toshlari, 
termometrli quritish shkafi, shisha idish, sinash uchun so’nmagan yoki 24 soat oldin 
so’ndirilgan ohak bo’tqa. 
Tajriba tartibi. Texnik tarozida so’nmagan ohakdan 1 kg (quruq holatda hisoblaganda) 
tortib, ohak bo’tqasi tayyorlanadi va 24 soatdan keyin suv qo’shib ayron holiga keltiriladi. Bu 
ohak 063-nomerli elak va elakda qolgan so’nmagan zarrachalar toza bo’lgunga qadar yuviladi. 
Elakda qolgan qoldiq elak bilan birga 105-110
0
C haroratda turg’un massagacha quritiladi va 
texnik tarozida tortiladi. Umumiy massadan elak massasini ayirib, so’nmagan zarrachalar 
massasi topiladi. 
Sinash uchun olingan 1 kg quruq ohakka nisbatan % hisobida so’nmagan zarrachalar 
miqdori aniqlanadi. Natijalar 4.2-jadvalga yozib boriladi. 

---

3 
Ashyoning nomi _______
4.2-jadval 
Namuna 
nomeri 
Sinalayotgan 
ohakning 
namligi, % 
1 kg so’nmagan 
ohakdan chiqqan ohak 
bo’tqasining massasi, kg 
Elakning 
massasi, g 
Elakning qoldiq bilan 
birgalikdagi massasi, 
g 
Qoldiqning 
massasi 
g 
% 
1 
2
3 
Xulosa. UzRST talabiga mos keladi, mos kelmaydi (keraksizi o’chirilsin). 
 
 
4.4. Ohakning so’nish tezligini aniqlash 
Ohakning so’nish davrida quyidagi reaksiya ro’y beradi: 
CaO + H
2
O = Ca(OH)
2
+ 950 kj/kg 
Bir kg ohakning so’nishi natijasida 950 kj/kg issiqlik miqdori ajraladi. So’nish reaksiyasi 
tamom bo’lgandan so’ng ohak bo’tqasining harorati pasayadi.