Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Ohak – putssolon bog‘lovchi ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagi bo‘yicha 
o‘tadi: 
Ohak – putssolon bog‘lovchi so‘ndirilmagan yoki gidravlik ohakni quritilgan 
nordon faol qo‘shimcha (vulqon yoki cho‘kkan jinsli) bilan tutib olinadi. 
Bog‘lovchi tarkibida ohak miqdori 10 – 30% massa bo‘yicha, gips toshi 5% 
dan ko‘p emas, putssolon sement 80 – 70% oralig‘ida. Fizik mexaniq hususiyatlarni 
oshirish uchun har xil qo‘shimchalar 5% ga qo‘shish mumkin. Uzoq vaqt muddatda 
ishlatilishini oshirish uchun 15 – 25% miqdorda portlandsement qo‘shiladi. Suv bilan 
birlashishda tutib qolishi va qotishi kalsiy kalsiygidrati Sa(ON)
2
ning qo‘shimchadagi 
bilan kalsiy gidrosilikat mahsulotlari C-S-H(1) CSH (II) hosil qilishi bilan 
tushuntiriladi. Oddiy haroratda (0,8 – 1,5) CaO SiO
2
2,5 H
2
O ko‘rinishdagi 
gidrosilikatlar yuzaga keladi.
Agar qum tarkibida 15 – 20% erkin SaO bo‘lsa, unda ohak miqdorini 
kamaytiriladi. Qo‘shimchaning faol komponentlari bilan Sa(ON)
2
ning ta’sirlashuvi 
faqat qorishmaning yuqori namligida o‘tadi. Agar gidrosilikatlar, gidroalyuminatlarni 
va boshqa hosil bo‘lishi uchun suv kamlik qilsa, qotish to‘xtaydi.
Ohak – putssolon bog‘lovchilarni xossalari:
Zichligi: qo‘shimcha turiga bog‘liq holda 2,2 – 2,7 g/sm
2
oraliqda tebranadi. 
Gidravlik qo’shimchani 
ombori. 
Bo’lakli ohakli ombori 
Gips ombori 
Maydalash 
Quritish 
Maydalash 
O’lchash 
Maydalash 
O’ta maydalash 
Joylashtirish 
Tayyor mahsulotni ombori 
Vagon avtomashinalarda jo’natilish 
O’lchash 
O’lchash 

---

88 
Hajmiy og‘irligi sochiluvchan holatda 700 – 800 zichlanganda esa 900 – 1200 
kg/m
3
. Mustahkamligi bo‘yicha 50, 100, 150, 200 markaga bo‘linadi va bug‘ ta’sirida 
ortadi.
Suvga talabchanligi: bu sementlarni suvga talabchanligi portlandsementga 
qaraganda ancha baland. Vulqon jinsli qo‘shimchali sementlarni suvga talabchanligi 
30-35% bo‘lsa, cho‘kkan jinsli ko‘shimchalilarda 40 – 50% teng.
Tutib qolish muddatlari: boshlanishi 25 min oldin emas, oxiri esa kech emas. 
Bu ko‘rsatkich ohak va ko‘shimchaning xossasiga, muhitni haroratiga va namligiga 
bog‘liq.
Cho‘kish va shishishni ko‘rsatkichlari baland va ular kamchiliklariga kiradi.
Havo o‘tkazuvchanliga juda past, chunki gel sement mahsulotlari quriganda 
mikrodarzliklar paydo bo‘ladi va natijada sement toshi va to‘ldirgichlar orasidagi 
jipslashish buziladi.
Suvga chidamliligi baland: sulfat va yumshoq suvlar ta’sirida yemirilishga 
duch kelmaydi. Sovuqqa chidamligi bo‘yicha markasi 10 – 20 sikl teng. Bu 
bog‘lovchilar asosida past markali qorishma va betonlar tayyorlashadi.