Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Qotishi. Gidratlanish (qotish) - bu gips bog‘lovchi moddalarning suv bilan 
birikish jarayonidir. Bunda yarim molekulali suvli gips qaytadan kristall xolatdagi 
ikki suvli gipsga aylanadi: 
CaSO
4
* 0,5H
2
O + 1,5H
2
O = CaSO
4
+ 2H
2
O 
Natijada, xosil bo‘lgan ikki suvli gipsni kristallari oʻzaro bir-biri bilan chirmashib 
ketadi, shuni hisobiga uning zichligi ortib boradi. 
Akademik A.A.Baykovning nazariyasi bo‘yicha, gipsning qotishida asosan quyidagi 
fizik-kimyoviy jarayonlar ruy beradi. 
Qotish jarayoni uch davrdan iboratdir: kalsiy sulfatni erishi, yangi kristallarni xosil 
boʻlishi, kristallarni yiriklanishi.
Gips zarrachalari gel deb ataluvchi elimsimon xolatga aylanadi. Natijada 
kolloid xolatdagi juda mayda zarrachalardan tashkil topgan gips xamiri xosil bo‘ladi 
va tez sur’atda kristallana boshlaydi. Ikki suvli gips zarrachalaridan usayotgan 
ignasimon kristallar oʻzaro zichlashadi va mustaxkam tutashgan kristallga aylanadi. 
Kolloid eritma xosil boʻlishi va uning kristallanish jarayoni yarim molekula suvli 
gipsning ikki molekula suvli gipsga toʻla aylanishiga qadar davom yetadi. 
Gips bog‘lovchi moddani ishlatilishi uni kristallanish tezligiga juda katta bog‘liq. 
Gips bog‘lovchi moddani suv birikishi – bu ekzotermik (issiklik ajralib chikish) 
jarayondir. 
Gips bog‘lovchi moddani suv bilan aralashtirilganda (gips suvga aralashtirish 
davomida sepiladi) okuvchan suyuk xamir xosil bo‘ladi, u tez quyuqlasha boshlaydi, 
lekin xali plastik xolatda bo‘ladi- bu gipsni quyuqlanishini boshlanganligini bildiradi; 
qotishini boshlanishi - bu gips bilan suvni aralashtirgan vaqtdan boshlab Vika 
asbobining xalqa idishiga solingan gips xamiriga botirilgan Vikani ignasi ostigacha 1 
mm yetmay qolgan vaqtgacha davrdir; kotiini tugashi esa Vika asbobining ignasi bor 
–yugi 1 mm botgandagi davrdir.