Qurilishda qiymat injiniring asoslari

2.3 Qurilishni olib borishning tashkiliy-texnologik jarayonlari
Qurilishni olib borishning tashkiliy-texnologik loyihalanishi deganda asosan 2.1 va 2.2-bo'limlarda keltirilgan «Qurilishda ishlarni tashkillashtirish jarayoni» va «Qurilishda ishlarni bajarish Tartibi» larni tayyorlash tushuniladi. Bu loyihalar tarkibiga kiruvchi «Qurilishning chiziqli yoki to'rsimon kalendar rejalarni) tuzishda qurilishning me'yoriy davomiyligi (muddati) asos qilib olinadi. Reja bo'yicha qurilish me'yoriy muddatdan oshib ketmasligi zarur. Qurilishning me'yoriy muddatlari «qurilish me'yorlari va qoidalari»dan, aniqrog'i QMQ 1.04.03-85 to'plamidan olinadi. Qurilishni olib borishning tashkiliy-texnologik loyihalanishida «Qurilish ishlab chiqarishini tashkil qilish» deb nomlangan QMQ 3.01.01 -85 ham asosiy me'yoriy hujjat bo'lib xizmat qiladi.
Qurilishda “zadel” tushunchasi keyingi yillarda qurilishning uzluksizligini ta'minlash, qurilish ob' yektlarini foydalanishga topshirishda ma'lum bir ritmga rioya qilish maqsadida o'tib borayotgan davr oxirida bajarilishi lozim bo'iganqurilish-montaj ishlarining hajmi tushuniladi.
Qurilishdagi “Zadel”ming miqdori qator omillarga bog'liq. U qurilish sohasi, qurilish ob'yektining turi va xarakteri, qurilish davriga qarab mavjud me'yorlar asosida hisoblab topiladi. Bu me'yorlar ham yuqorida aytib o'tilgan QMQ 1.04.03-85 to'plamida qayd etilgan.
“Zadel”ning miqdori har bir yilning boshi va oxirida aniqlanib, me'yoriy ko'rsatkichdan kam bo'iganda, qurilishda ishtirok etuvchi barcha tashkilot, korxona, firma va barcha ishchi-xizmatchilaming to'la quvvat bilan ishlashini havf ostida qoldiradi. Ya'ni hammaga ham «ish yetmay qoladi. Lekin bundan qurilishda (“zadel” miqdori qancha ko' p bo'lsa, shuncha yaxshi bo'ladi degan mazmun kelib chiqmasligi kerak. Chunki, “zadel”ning me'yordan ortiq bo'lishi tugallanmay qolgan qurilishlarning ko'payib ketishiga olib keladi. Bu esa o'z navbatida ularga sarflangan kapital sarmoyalaming «o'lik kapital»ga aylanib qolishiga va sarrnoyalar iqtisodiy samaradorligining pasayib ketishiga sabab bo'ladi.
Shaharsozlik faoliyati ob’ektlarini qurish chog‘ida quyidagilar ta’minlanishi kerak:

• 
  qurilish ustidan davlat nazorati;
  
• 
  buyurtmachining texnik nazorati;
  
• 
  ishlab chiquvchining mualliflik nazorati;
  
• 
  pudratchining ichki nazorati.
  

Qurilishi tugallangan ob’ektni foydalanishga qabul qilish buyurtmachi tomonidan tasdiqlangan shaharsozlik hujjatlariga muvofiq to‘liq tayyor bo‘lganda va ijro hujjatlari, muvofiqlik deklaratsiyasi, bajarilgan ishlarning tasdiqlangan shaharsozlik hujjatlariga muvofiqligi va qurilish-montaj ishlarining sifati to‘g‘risidagi xulosalar mavjud bo‘lganda amalga oshiriladi.

• 
  Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalari texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar talablariga javob berishi kerak.
  
• 
  Shaharsozlik hujjatlarida qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalarining xavfsizlik ko‘rsatkichlari qayd etiladi.
  
• 
  Shaharsozlik hujjatlarida qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalari qurilishning texnik-iqtisodiy asoslari hamda loyiha echimlarining talablaridan kelib chiqqan holda tanlab olinadi.
  

Qurilishni nazorat qilish shaharsozlik faoliyati sub’ektlari tomonidan qurilishga tayyorgarlik ko‘rish, shaharsozlik hujjatlarini ishlab chiqish, qurilish-montaj, ishga tushirish-sozlash ishlarini bajarish, ob’ektni foydalanishga qabul qilib olish davrida shaharsozlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga hamda shaharsozlik normalari va qoidalari talablariga rioya etilishini ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi.


Xulosa
Xulosa o’rnida aytish kerakki, qurilish jarayonlarini rejalashtirish orqali samarali ishga erisha olamiz. Buning natijasida biz belgilab qo’ygan, aynan Kalendar rejada belgilab qo’ygan kunda ishimizni bajarib yangi ishga o’tishimiz mumkin. Kalendar rejani tuzish orqali odam o’ziga maqsad qo’yib, “shu ishni tugatish kerak” degan fikr bilan ish yuritadi.
Ish jadvalining rejasi ham muhimdir, chunki u shartnoma shartnomasining muhim shartlaridan birini - uning muddatini belgilaydi. Qonun huquqiy munosabatlar taraflariga har qanday muddatlarni - ish bosqichlarini yakunlashning ham, oxirgi muddatni ham buzganlik uchun javobgarlikni ta'minlashga imkon beradi. Aynan shu vaqt oraliqlari jadvalda belgilanadi.
Rejada aniq maqsadlar belgilangan. Ular rejani ishlab chiqishdan tashqari bajarilishi mumkin bo'lgan mustaqil vazifalarga va bog'liq bo'lmagan tabiatga bo'linadi rejalashtirish bajarishning iloji yo'q. Rejada qurilish-montaj ishlari, montaj ishlari, elektr ishlari, tuproq ishlari, pardozlash ishlari ketma-ketligi va davomiyligi aks etadi.
Shunday qilib qurilish sohasimi yoki boshqa soha bo’ladimi o’zining oldingi rejalarini belgilab olishi va uni amalga oshirishni nazorat ostiga oladi. Bu korxona tashkilotlarning sifatli va samarali ishini belgilab beradi va istiqbolini ko’rsatadi.


Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Karimov I.O. “Qurilishda qiymat injiniringi asoslari” o’quv qo’llanma 2021
   
2. 
   SHNQ 3.01.01-22 “Qurilishda ishlab chiqarishni tashkil qilish”
   
3. 
   SHNK 4.01.16-09 “Qurilish bahosini shartnomaviy joriy narxda aniqlash tartibi”
   

Internet saytlari:
www.lex.uz
www.management.ru
www.norma.uz
www.marketing.ru
www.ziyonet.uz
http//www.stat.uz
http//www.mf.uz