Quyash aktivligi hám onın jerge tásiri

Quyash aktivliginiń keyingi waqtlardagi ozgerisining jerdegi hádiyselerge tásiri.
2000-2004 jıllar dawamında 11 jıllıq dáwir menen tákirarlanıwshı aktivlikti basınan ótkergen quyash oradagi bir az tınıshlıqtan sung taǵı 2006 jıl mart ayınıń aqırı hám aprel' baslarında taǵı tınıshsızlanıp basladı. 14 aprel' kúni ana jerimiz keyingi on kúnlik ishindegi úshinshi bar magnit qozǵalańlanishni óz basınan ótkerdi. Buǵan tiykarǵı sebep quyashda júdá úlken jalındıń náwbettegi úzilisi boldı. Nátiyjede quyash óziniń jım-jırt nur taralıw jaǵdayınan shıqtı. 5 aprel' birinshi geomagnit qozǵalańlanıw jazıp qoyıldı. 9 aprel' kechkurun kúshli magnit qozǵalańlanıw Amerika regioniniń tap Kalorido shtatlarına shekem ayqın kóringen Polyus jaqtıların júzege keltirdi. Quyashdıń úlken jalın alıwı talay waqıttan berli gúzetilmegen quyash daqlarınıń jańa gruppalarınıń payda bolıwı menen baslandı. Olar ishinde 865 cifrlı daqlar toparı úlken ólshemlerdi payda etdi. Quyash óz basınan bir neshe ay aldın aktivliktiń 11- jıllıq dáwirinen shıǵıp jım-jırtlıq dáwirine ótkennen keyingi bul birinshi úlken aktivliktiń asıwı boldı. Payda bolǵan daqlar gruppaları sonday úlken ólshemlerdi payda etdiki olardı ilimpazlarımız náhán planeta bolǵan NEPTUN planetasining ólshemlerine salıstırmoqdalar. Ekenin aytıw kerek quyash aktivliginiń ózgeriwi jerdegi kóplegen hádiyselerge óz tásirin kórsetedi.
CHizmada quyash aktivligi ózgeriwi nátiyjesinde jerde júz beretuǵın birpara ózgerisler kórsetilgen. Quyash daǵı bunday ózgerisler jerdegi kóplegen hádiyselerge:
- Jerdegi epidemiologik jaǵdayǵa
- Hár qıylı tábiy báleler kelip chikishiga ( Tayfunlar, jer qıymıldawlar, ob - hawa injikliklari... ),
-Avtomibil hám temir jollar daǵı avarıyalar sanına,
sezilerli tásir kórsetedi. Bunday túrdegi bálelerdiń jedellaBulvi quyash aktivligi dáwirine to'gri keledi. Insanlar ortasında birpara keselliklerdiń rawajlanıwı da quyash aktivligi menen baǵlıqlıǵı anıqlanǵan. Biz da quyash daqların turaqlı baqlawlarında qatnasıp, shaxrimizda júz bolıp atırǵan birpara ózgerisler menen quyash daǵı ózgerisler baylanıslılıǵın anıqlaganmiz. Ilimpazlarimizning anıqlawlarınsha hám ótkergen baqlawlarimizni kursatishicha keseller jaǵdayınıń salmaqli laBulvi, birinshiden quyashda chaknash júz bergennen keyin tezlik penen sezilsa, ekinshiden magnit qozǵalańlanıw baslanıwı menen rawajlanadı. CHunki quyashda chaknash júz bergennen 8 minut ótkennen onıń nurlanıwı jerge jetip kelip, organizmler iskerligine tásir etetuǵın hádiyseler keltirip chikaradi hám bir sutkadan keyin jer magnitosferasida qozǵalańlanıw júz etedi. Magnitosferik qozǵalańlanishlar kesellikler ishinde júrek qan tamır keselliklerine sezilerli tásir etiwin baqlawlarımız tastıyıqladi. Quyashda Shagilsiw júz bergen kún bolsa infark - miokard menen kesellengenler sanı artqanligi gúzetildi. Quyash daǵı bunday unamsız aqıbetlerge alıp keliwshi ózgerislerdiń tiykarǵı sebebi nede. Quyash sheksiz álemdiń bir bóleksi retinde qaralsa bunday ózgerislerge baslawshı sol álem bolıp tabıladı dep qutilib qalıw múmkin. Biraq álemdiń kóplegen sır sırları aldında búgingi rawajlanǵan 21 - ásir pánimiz de ázzi qalıp atır.
Keling mantikan pikirlab kóreylik. Kosmos, Álem, Aspan sózleriniń mánisi bul tártipot bolıp esaplanadı. Hakikatan aspan deneleri ortasında kúshli tártipot hukumronlik etedi. Bul sebepli Álem tártipotni jaqsı kóredi hám tártipsizlikti unamaydı deyiwge haklimiz. Pikirimizga dálil”Kur'oni Saqıy”ning bul oyati saqıyalari bolıp tabıladı:
Ol barlıq zatlardı jarattı, olarǵa tártip berdi, hám kereklishe ulchov berdi. (25. 2)
Álemde 100 mlrd ga jaqın galaktika bolıp, olardıń hár birinde ortasha 100 mlrd juldız ámeldegi hám soǵan jaqın planetalar ámeldegi bóle turıp olar ishinde Jer planetasida turmıs bar ekenligi ushın sonshalıq sharayattıń jaratıp qoyılǵanlıǵınıń ózi bir kúshli ıntızamdıń nıshanası bolıp tabıladı. Jerde búgin turmıs ámeldegi bolıp turıwı ushın hár sekundta qanshalap sharayat hám nızamlardıń ámel etiwi zárúr ekenligin ilimpazlarımız búgin qisobiga etolmayaptilar. Bul sebepli jerimizning geyde ol jer bulmanında júz beretuǵın tártipsizlikler, kelispewshilikler, ekologiyalıq buzılıwlar hám soǵan uqsas hádiyseler álemde máńgi húkimran tártipotga zid bolıp tabıladı dep búydewge haklimiz. Mine sol unamsız aqıbetler keltirip shıǵarıwshı samoviy hádiyseler orkali álem bizni xoshyorlikka ol ushın biygana bolǵan noma'qul jumıslarımız tug'risida eskertiwi emespe.

5. SHESHIMLER.

Quyash yerni tek kórsetipgine qalmastan onı isitadiham, busiz tekǵana jerde insannıń ómiriniń bar ekenligigine emes, bálki mikroorganizmlarning bar ekenligine de orın qalmaydı.
- Quyash Jerde júz bolıp atırǵan barlıq processlerdiń tiykarǵı dvigateli esaplanıp, tekǵana ol Jerge jaqtılıq hám ıssılıq arqalı tásir etedi bálki hár qıylı elektromagnit nurlanıwlar hám bóleksheler aǵımı menen jerdegi turmısqa turaqlı tásir kórsetiledi.
- Quyash Jerge elektromagnit tolqınlar shkalasınıń bir neshe km uzınlıqlı radioto'lqinlaridan tartıp, gamma nurlarǵa shekem bolǵan nurlar jiberedi.
- Bulningdek Jer átirapına hár qıylı energiyalı da joqarı, da tómen energiyalı (quyash kosmik nurları ), tómen hám orta energiyalı (quyash samalı aǵımı ) zaryadlanǵan bólekler de jetip keledi.
- Quyash kútá úlken energiyalı elementar bólekler aǵımı - neytrinolarni da nurlaydi. Biraq olardıń jerge tásiri sezilarsiz bolıp, bunday bólekler ushın Jer sharı ashıq esaplanadi hám jer arqalı olar biymálel ótediler.
- Planetalararo keńislikn zaryadlanǵan bóleklerdiń júdá kamchilig bólegi Jer atmosferasına ótediler (qalǵanları geomagnit maydan tásirinde yamasa qaytidilar yamasa uslanıp qaladılar). Olardıń energiyası jer magnit maydanın qozǵawtıwǵa yamasa polyus jaqtıların keltirip shıǵarıw ushın jetkilikli bolıp tabıladı.
- Bunday ózgerislerdiń barlıǵı planetamizning da janlı, da jansız janzatlarına óz tásirin kórsetedi.
- Quyash aktivliginiń tiykarǵı baslawshısı quyash fotosferasidagi kórinetuǵın qara daqlar bolıp, olar sanı hám geliografik jaylasıwı aktivliktiń joqarı yamasa oypatlıq dárejesin belgileydi.