Quyash hám Jer baylanısları Joba

Jerdiń atmosfera quramı

Atmosfera basimi	101.3 kPa
Azot	78.08%
Kislorod	20.94%
Argon	0.93%
Karbonat angidrid	0.038%
Suv puwı	Klimatqa baylanıslı

Basqa planetalardıń tartıwı tásirinde ekliptika tegisliginiń jaǵdayı hám Jer orbitasining forması million -jıllar dawamında aste ózgeredi. Bunda ekliptikaning Laplas tegisligita iyiliwi 0° dan 2, 9° ge shekem, Jer orbitasi ekssentrisiteti bolsa 0 den 0, 067 ge shekem ózgeredi. Hoz. ekssentrisitet 0, 0167 ge teń bulib,-jılına 4-10~7 den azaya baradı.
Álem Arqa Polisinen turıp Jer sharına qaralsa, Jerdiń orbita boylab saat miliga teris jóneliste aylanıp atırǵanın kóriw múmkin boolar edi. Gravitatsiya, Jerdiń óz o'qi átirapında aylanıwı nátiyjesinde júzege keletuǵın oraydan qashıwshı kúsh, sonıń menen birge, relyef payda etiwshi ishki hám sırtqı kúshler tásirinde Jer quramalı formaǵa kirgen. Gravitatsion potensialdıń úst maydanı (yaǵnıy hámme noqatlarda aspa reje baǵdarına perpendikulyar (tik) bolǵan hám okean júzesine tuwrı keletuǵın maydan ) shama menen Jer forması dep qabıl etilgen (bunda okeanlıqta tolqın, suw eliriwi, aǵıs hám atmosfera basımı tásirinde suw júzesiniń ózgerip turıwı itibarǵa alınbaydı ).
Jer shar formasında dep esaplansa, ekvator daǵı hár bir noqat 462 m/s, sr keńliktegi noqatlar bolsa 463 cos f (m/s) tezlik menen háreketlenedi. Aylanıw sızıqlı tezliginiń, sonlıqtan oraydan qashıwshı kúshdıń keńlikke baylanıslılıǵı túrli keńliklerde salmaqlıq kúshi tezleniwiniń túrlishe bolıwına alıp keledi.
Jerdiń aylanıw oǵi ekliptika tegisligine túsirilgen perpendikulyardan 23°26, 5' awǵan (20 -ásirortalarında); házir bul múyesh-jılına 0, 47" den kishreyip barıp atır. Jer Quyash átirapında orbita boylap háreket etkende aylanıw oǵi keńislik turaqlı baǵdarın derlik saqlaydı. Bul bolsa jıl mawsimlerin payda etedi.