Quyosh energiyasidan foydalanishning energetik tizimlari va qurilmalari

Koinot va yer sharoitida А(φ0, ψ0) nuqtada ixtiyoriy orientatsiyalashgan qabul maydoniga asosiy, qoʼshimcha omillarning quyosh nurlanishining tushishiga taʼsiri.
Kosmosda Quyosh energiyasi to‘g‘ri yo‘nalgan quyosh nurlanishi oqimi deb atalgan to‘g‘ri chiziq ko‘rinishidagi yorug‘lik dastasidan iborat.
Yer yuzasida ixtiyoriy orientatsiyalashgan qabul qilgich maydonga QN uch xil Quyosh energiyasi oqimidan iborat ko‘rinishda tushadi. Yer yuzasida vaqtning (t) har momentida qabul qilgich maydongacha QN yig‘indi oqimi R_Σ(t) quyidagicha

R_Σ(t) = R_pr(t) + R_dif.(t) + R_ot(t) (1.18)

bu yerda, to‘g‘ri yo‘nalgan quyosh energiyasi oqimi – R_pr(t); atmosfera tarkibidagi bulut, aerozol, chang zarralari tomonidan diffuz yoki sochilgan – R_dif.(t); Yer sirtidan QN bir qismining akslangan holatda qaytishi – R_ot(t).

Agar qabul qilgich maydonga kosmosda joylashgan bo‘lsa, R_Σ(t) faqat R_pr(t) dan tashkil topgan oqim hisobiga amalga oshadi, Yer sharoitida esa ko‘pgina omillarga bog‘liq bo‘ladi. Bu birincha navbatda qabul qilgich maydonning Quyoshga nisbatan geometrik joylashuviga bog‘liq bo‘ladi.



1.6-rasm. Yer yuzasida QN asosiy tashkil etuvchilari
1-Quyosh, 2- Yer yuzasi, 3- Qabul qilgich maydon, 4- bulut, aerozol, chang.

Bu fikrlarni isbotini 1.7-rasmda keltirilgan chizma, ya’ni Yerda A (koordinatalari φ⁰_A – shimoliy kenglik, grad., ѱ⁰_{A –} sharqiy uzunlik, grad.) nuqtada janubga nisbatan qiyalangan ixtiyoriy orientatsiyalangan yassi qabul qilgich maydonchada ko‘rish mumkin.

4. Quyosh energiyasi oqimi. Аkslangan, diffuziyalangan, toʼgʼri quyosh oqimi. Yer atmosferasining tarkibi. Quyoshning ogʼishi va ekliptikasi. Quyosh soat burchagi. Quyosh atrofida yerning elliptik ravishda aylanishi. Bahorgi va kuzgi teng kunlik. Аnolemma. Kuper formulasi. Har xil quyosh balandliklarida Yer atmosferasida quyosh nurining yul uzunligi. Аtmosferaning tiniqlik koeffitsienti (aerozolь, suv bugʼi, chang va boshqalar).