R. H. Kushatov axborot xavfsizligi va intellektual mulkka kirishni boshqarish

Axborotni tarqatish kanallari obyektiv xususiyatga ega, faol va quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
• biznes, boshqaruv, savdo, ilmiy va boshqa kommunikativ tartibga solinadigan aloqalar;
• axborot tarmoqlari;
• emissiyalarning tabiiy texnik kanallari, fon yaratish. Axborotni tarqatish kanali sanksiyalangan (ruxsat etilgan, qonuniy) rejimda yoki obyektiv qonunlar mavjud bo‘lganda ma'lumotni bir manbadan boshqasiga o‘tkazish usulini aks ettiradi. Masalan: yopiq yig‘ilishda muhim masalani muhokama qilish, ixtiro mazmunini qog‘ozga yozish, potentsial sherik bilan suhbatlar, kompyuterda ishlash va h.k.
Binobarin, firmalarning axborot resurslari ushbu dinamik toifani ifodalaydi, bu, avvalo, ma'lumotlarni hujjatlashtirish, obyektiv ochish va tarqatish manbalari va kanallari tarkibini kengaytirish jarayonida namoyon bo‘ladi.
Tadbirkor tomonidan firma faoliyati va menejmentida foydalaniladigan hujjatlashtirilgan axborot resurslari uning muhim qiymatini ifodalovchi o‘ziga xos yoki shaxsiy ma'lumotdir. Ushbu ma'lumotlar tadbirkorning intellektual mulkini tashkil etadi.
Axborotning qiymati xarajatlar toifasida bo‘lishi mumkin va foydadan foydalanganda o‘ziga xos hajmini yoki yo‘qolganda zararning hajmini tavsiflaydi. Axborot ko‘pincha firmalar yoki biznesni rivojlantirish uchun yuridik qiymati uchun qimmatli boylikka aylanadi, masalan: ta'sis hujjatlari, dasturlar va rejalar, sheriklar va vositachilar bilan tuzilgan shartnomalar va boshqalar. Qiymat uning istiqbolli ilmiy, texnik yoki texnologik qiymatida ifodalanishi mumkin.
Odatda tadbirkor uchun intellektual jihatdan qimmatli ikki turdagi ma'lumotlar mavjud:
texnik, texnologik: ishlab chiqarish usullari, dasturiy ta'minot, ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari, kimyoviy formulalar, retseptlar, eksperimental modellarning sinov natijalari, ma'lumotlar sifatini nazorat qilish va boshqalar. p.;
biznes: xarajatlar ko‘rsatkichlari, bozor tadqiqotlari natijalari, mijozlar ro‘yxatlari, iqtisodiy prognozlar, bozor harakatlari strategiyalari va boshqalar.
Qimmatbaho ma'lumotlar qonun normalari bilan himoyalangan (patent, mualliflik huquqi, turdosh huquqlar va boshqalar), tovar belgisidir yoki firmaning sirini tashkil etuvchi ma'lumotlar toifasiga kiritilishi bilan himoyalangan.
Firma sirini tashkil etuvchi ma'lumotlarning haqiqiy qiymatini ochish va tartibga solish jarayoni mudofaa tizimining asosiy qismidir
ma`lumot: ushbu ma'lumotlarning tarkibi maxsus ro‘yxatda belgilanadi, bu ularning himoyalangan ma'lumotlarga aloqadorligini aniqlaydi va maxfiylik davrini (muddatini) (ya'ni, barchasiga kirish imkoniyati yo‘qligini), ushbu ma'lumotlarning identifikatorini, tafsilotlarini aniqlaydi.
ishdagi ma'lumotlar: ro‘yxat asosida ushbu profil kompaniyasi tomonidan himoyalangan ma'lumotlarning tipik tarkibi yotadi. Ro‘yxat kompaniya boshqaruvi uchun doimiy ishchi material, xavfsizlik xizmati va maxfiy hujjatlardan iborat. Bu amalga oshirilgan ishlar, ishlab chiqarilgan mahsulotlar, ilmiy va biznes g‘oyalar, texnologik yangiliklar to‘g‘risidagi standart va o‘ziga xos narx ma'lumotlarining tasniflangan ro‘yxatini aks ettiradi. Ro‘yxat kompaniyaning har bir ishi to‘g‘risida haqiqatan ham qimmatli ma'lumotlarni ("diqqatga sazovor joylar") o‘z ichiga oladi. Shuni ta'kidlash kerakki, yangi mahsulotlarga tegishli ma'lumotlarga kirishni cheklash mumkin emas, lekin qiymatga emas.
Bundan tashqari , himoyalangan ma'lumotlar aks ettirilgan (hujjatlashtirilgan) hujjatlar ro‘yxatini tuzish mumkin . Ro‘yxat, shuningdek, ko‘rsatilgan ma'lumotlarni o‘z ichiga olmaydi, lekin kompaniya qiymatini va tegishli himoyani ifodalovchi hujjatlarni o‘z ichiga oladi. Ko‘pincha odatdagi ochiq huquqiy hujjat aybdorning yoki tabiiy ofatning aybsizligi va xavfsizligini himoya qilish uchun muhimdir. Ro‘yxat har bir firma tomonidan maxsus komissiya tavsiyalariga binoan alohida shakllantiriladi va firmaning birinchi menejeri tomonidan tasdiqlanadi. Ushbu komissiya doimiy ravishda firmaning aniq ishlarini bajarish dinamikasi bilan yozishmalardagi joriy o‘zgarishlarni kiritib boradi.
Har qanday shartnomani (shartnomani) tuzishda tomonlar o‘z zimmalariga boshqa tomonning maxfiy ma'lumotlarini va muzokaralarda olingan hujjatlarni, shartnoma shartlarini bajarilishini himoya qilishlari kerak.
Ma'lumotlarning hosilaviy yoki tijorat qiymati, qoida tariqasida, qisqa muddatli bo‘lib, vaqt bilan belgilanadi, o‘sha g‘oyani ishlab chiqarish yoki uning prededatsiyasi va ko‘payishi uchun zarur bo‘lgan raqobatdosh, shuningdek o‘zgarish vaqti bilan belgilanadi.
Cheklangan kirish to‘g‘risidagi hujjatlashtirilgan ma'lumotlar har doim sirlarning turlaridan biriga tegishli - davlat yoki nodavlat. Bunga muvofiq hujjatlar maxfiy va sirli bo‘linadi. Maxfiy hujjatning majburiy belgisi (egalik mezonlari) - bu davlat siri to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq tashkil etiladigan ma'lumotlarning mavjudligi. Maxfiy bo‘lmagan hujjatlar, shu jumladan nodavlat sirlari bilan bog‘liq ma'lumotlar (rasmiy, tijorat, bank, professional, ishlab chiqarish va boshqalar) yoki fuqarolarning shaxsiy ma'lumotlarini o‘z ichiga olgan.