Р. Халимметова илмий тадқИҚот методологияси

 
3.1.7.-Чизма 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.1.8.-Чизма 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Объективлик – доимо 
илмий билим идеали ва 
унинг асосий мезони 
сифатида амал қилган 
биринчидан, билимнинг 
ўз объекти билан мос 
келишини қайд этувчи 
таомил 
иккинчидан, субъект ва 
унинг билиш фаолияти 
воситалари билан боғлиқ 
барча нарсаларни билимдан 
чиқариб ташлаш таомили 
Техника
фанларининг
икки тармоғи 
ўз фаолиятида риоя қилиши 
лозим бўлган қоидаларни 
таърифловчи норматив тармоқ 
техникада юз бераётган 
жараёнларни тавсифлашга 
қаратилган дескриптив 
тармоқ 

---

56 
 
Шавкат Мирзиёев 
2016 
йил 
18 
октябрда Тошкент 
шаҳрида ўтказилган 
Ислом 
ҳамкорлик 
ташкилоти 
Ташқи 
ишлар 
вазирлари 
кенгаши 
43-
сессиясининг 
очилиш 
маросимидаги 
“Таълим ва маърифат – тинчлик ва бунёдкорлик сари йўл” нутқида қайд 
этилган айрим буюк мутафаккирларимизнинг дунё ва ислом маданиятига 
қўшган хизматлари, кашфиётлари ҳақида тўхталиб ўтди. Фан ривожига улкан 
ҳисса қўшган буюк зотлар:
 
1. Муҳаммад Мусо ал – Хоразмий (783 – 850) кашфиёти. Ўнлик 
позицион ҳисоблаш тизимини, нол белгиси ва қутблар кординацияларини, 
алгоритми ва алгебра тушунчаларини дунёга биринчи бўлиб, илм-фан соҳасига 
жорий этди. Тўққиз белгидан иборат ҳинд рақами ёрдамида чексиз 
миқдорларни қайд этувчи ва уни осонлик билан ифодаловчи саноқ системасини 
кашф этди. “0”нинг кашф этилиши инсоният илмий тафаккурининг беқиёс 
улкан ютуғи. 
“Ҳисоб ал – Ҳинд” китобида энг муҳим 6 арифметик амаллар: қўшиш, 
айриш, кўпайтириш, бўлиш, даражага кўпайтириш ва квадрат илдиз чиқариш 
кабилар ишлаб чиқиб, уларнинг услуб ва қонуниятларини ва алгебра фанини 
кашф этди. Натижада “Алгоритм” ва “Алгебра” каби замонавий илмий 
атамалар унинг номи билан абадийлаштирилди. Шарқ ва Ғарбда Хоразмий 
даври деб ном олди. 
2017 йил 14 сентябрда Президент Қарори билан Муҳаммад ал-Хоразмий 
номидаги ахборот-коммуникация технологиялари йўналишига оид фанларни 
чуқурлаштириб ўқитишга ихтисослаштирилган мактаб ташкил қилинди. 
2. Аҳмад Фарғоний (797 – 865) кашфиёти. Оламнинг тузилиши, ер 
ўлчови, сайёрамизнинг шарсимон кўринишга эга эканлиги хақида дастлабки 
маълумотларни илгари сурди. Колумб, Магеллан каби саёҳатчиларнинг 
кашфиётлари учун асос солди. Устурлаб назариясини ишлаб чиқди. Бу асбоб 
Нил дарёсида “Ниломер” деган, кўп асрлар давомида сув сатҳини ўлчайдиган 
асосий восита сифатида хизмат қилиб келган машҳур иншоотни яратди. 
“Астрономия асослари ҳақидаги китоб” фундаментал асарда бу кашфиётлар 
илмий асбоблар берилди. 16-асрда Ойдаги кратерлардан бирига унинг номи 
берилган.
Халқимизда “Оққан дарё оқаверади” деган 
доно нақл бор. Шу маънода, эл-юртимизнинг қон-
қонидан азалдан бўлган ақл-заковат, илму