R o’ y X a t I venchur (Venture capital) kapitalni mazmun va mohiyatini

20. “Xususiy capital” nima?
Xususiy kapital - kapitalning bir turi va qimmatli qog'ozlar qimmatli qog'ozlari
va fond birjasida ommaviy savdoga qo'yilmagan operasion kompaniyalarning
qarzlaridan iborat aktiv sinflardan biri.
Xususiy kapital va uning asosiy elementlari;
Korxona ustav kapitalining miqdori korxona mablag'larining umumiy
qiymatiga xos bo'lib, unga egalik huquqi bo'yicha tegishli va uning kreditorlari
manfaatlariga rioya qilish garovi hisoblanadi.
Xususiy kapitalning vazifalari:
1. Tezkor (operativ)–korxonaning uzluksiz ishlashini ta'minlash
2. Himoya: a) kreditorlar kapitalini himoya qilish; b) tashkilot zararlarini
qoplash
3. Taqsimlash –xo'jalik faoliyati natijasida olingan foydaning taqsimlanishi
4. Yo'naltiruvchi - korxona boshqaruvida muayyan boshqaruv
sub'ektlarining ishtirokini tartibga soluvchi qarz moliyalashtirish manbalarini, qaysi
manbalarni jalb qilish mumkinligini qaysi summalarda aniqlash imkonini beradi.
Xususiy kapital o'z ichiga oladi:
1) mulkdorlar tomonidan investisiyalangan kapital ichki korxonalar balansida:
a) ustav kapitali
b) qo'shimcha kapitalning bir qismi bo'lgan daromad-larni chiqaradi
2) mulkdorlarning dastlabki investisiyalaridan ortiqcha kompaniya faoliyati
natijasida yaratilgan jamg'arilgan capital.
21. Kompaniyaning ustav kapitali.
Kompaniyaning ustav kapitali;
• korxona ta'sischilari tomonidan o'z faoliyatini boshlash uchun zarur bo'lgan
vaqitda o'z hissasini qo'shgan mablag'lar;
• 
korxona mol-mulkining eng kam hajmini belgilaydigan ustav kapitali biznes
yuritish huquqining ifodasi bo'lib, korxona kreditorlari manfaatlariga rioya etilishini
kafolatlaydi;
• 
turli tashkiliy-huquqiy shakllardagi tashkilotlar ustav kapitalining minimal
hajmi O'zbekiston Respublikasi qonunchiligi bilan tartibga solinadi.
Kompaniyaning ustav kapitaliining turlari va vazifalar;
• 
ustav kapitali tashkilot ta'sischilari tomonidan uni ro'yxatga olish chog'ida
hisobga qo'yiladigan mablag'lar summasidan iborat;
• 
mablag'lar yuridik shaxs mol-mulkining eng kam hajmini belgilaydi va
korxonaning shakllanishi va faoliyat yuritishiga asos bo'ladi;
• 
investisiya miqdori biznes boshlanishida kompaniyaning imkoniyatlarini
belgilaydi;
• 
naqd pul- naqd pul-bu investorlar, kreditorlar va hamkorlar uchun yashil
signal bo'lib, u kompaniyaning jiddiy niyatlar bilan ro'yxatga olinganligi kafolati
bo'lib xizmat qiladi;
• 
fondni kompaniya ishtirokchilarining aktsiyalari tashkil etadi;
• 
ta'sischilar aktsiyalarining nominal qiymati ustav kapitali hisoblanadi;
• 
so'mda ifodalangan umumiy kompaniya ishtirokchilarining aktsiyalarini aks
ettiradi, bankrot bo'lgan taqdirda kreditorlar uchun kafolat bo'lib, korxona obro'si

---

haqida fikr bildiradi;
Ustav kapitalini joylashtirishdan asosiy maqsadlar:
• 
biznesni yuritish uchun moliyaviy manbani shakllantirish;
• 
kompaniyani ro'yxatdan o'tkazishda majburiy shartlardan birini bajarish;
• 
kredit va investorlar uchun ijobiy tasvirni yaratish;
mulkdorlar huquqlarini va taqsimotini shakllantirish;
• 
moliyaviy resurslardan tashqari qimmatli qog'ozlar, mol-mulk, aktsiyalar,
obligasiyalar, patentlar va boshqalardan ham ustav kapitalini tashkil etilishi
mumkin;
• 
ustav kapitalini qo'shimcha aktivlar bilan to'ldirish mumkin
moliyaviy uskunalar sotib olish uchun foydalanish mumkin, ishlab chiarishni
tashkil etish, biznes kengaytirish yoki uskunalar sotib olish mumkin;
• 
Ustav kapitali uchun yakuniy mablag'to'liq to'langanidan so'nggina oshirilishi
yoki kamaytirilishi mumkin;
• 
kompaniyani tugatishda kreditorlarga to'lovlardan so'ng aktsiyalar ta'sischilar
o'rtasida taqsimlanadi;
• 
kompaniyaning ustav kapitali haqidagi ma'lumotlar kompaniyaning obro'sini
ko'rsatuvchi elementlardan biridir.