R o’ y X a t I venchur (Venture capital) kapitalni mazmun va mohiyatini

30. Venchur biznesining asosiy tushunchalari.
Venchur biznes - (inglizcha venchur - riskli) – xafli ilmiy-texnik yoki
texnologik biznesdir.
Venchur biznes - sarmoyalar biznesi-bilim-fanga asoslangan, fundamental va
amaliy biznes bo'lib, ilm-fan va ishlab chiqarish o'rtasidagi aniq bo'lmagan bo'g'in
sifatida iqtisodiy rivojlanish talabi sifatida yaratilgan.
Venchur biznes – birinchi marta zamonaviy shaklda AQShda shakllandi va u
erdan asta-sekin milliy farqlar bilan barcha rivojlangan va yirik rivojlanayotgan
mamlakatlarga (Xitoy, Hindiston, Braziliya va boshqalar) tarqaldi.

---

Samarali va raqobatbardosh zamonaviy iqtisodiyotni yaratish jarayonida
venchur biznesi alohida ahamiyatga ega.
Turli mamlakatlarda venchur kapital(sarmoya) operatsiyalari qo'llaniladigan
ishlab chiqarish va moliyaviy munosabatlar sohasi turlicha belgilanadi.
Amerika Qo'shma Shtatlarda bu soha ko'pincha yangi biznesni boshlash va
yuqori texnologiyalarga sarmoya kiritishning dastlabki bosqichlari bilan cheklanadi.
Yevropa venchur kapitali assotsiatsiyasi (EVCA) venchur kapitalni
moliyalashtirishga quyidagicha ta’rif beradi: “Menejmentda ishtirok etish bilan
birga, sezilarli o‘sish potentsialini namoyish etuvchi xususiy korxonalarga dastlabki
rivojlanish, kengaytirish va rivojlantirish bosqichlarida investitsiya kiritadigan
professional firmalar tomonidan taqdim etiladigan o‘z kapitali таркибида
o'zgarishlar sodir bo’ladi".
Britaniya venchur kapitali assotsiatsiyasi (BVCA) yuqori potentsialga ega
bo'lgan kompaniyalarning ro'yxatga olinmagan aktsiyalariga venchur kapital
qo'yilmalaridan o'rta va uzoq muddatli kapital daromadlariga e'tibor qaratadi, shu
bilan birga sarmoyaning boshqa sohalariga qaraganda yuqori bo'lgan kapital
daromadlari venchur investitsiyalarining risklari va likvidsizligini qoplashi kerak. .
AQSh va Evropa Ittfoqida to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalarni bildirish uchun
"venchur kapitali" yoki "xususiy kapital" atamasi qo'llaniladi.
G'arbiy Evropada xususiy kapital deganda venchur kapitali tushuniladi,
ammo oxirgi tushuncha levered buyouts (LBO) deb ataladigan narsalarni o'z ichiga
olgan holda kengaytiriladi.
Venchur kapitali biznesi deganda kapital yo'qotish xavfiga duchor bo'lgan,
lekin katta foydani kutish uchun investitsiya qilinadigan tadbirkorlik faoliyati
tushuniladi. “Venchur” atamasi moliyalashtirish usuli va shaklini ham, oʻz biznesiga
tashqi manbadan venchur moliyalashtirishni jalb qiluvchi yangi tashkil etilgan yosh
kompaniyani ham anglata boshladi.
Rivojlanayotgan kichik innovatsion kompaniyalarga xususiy mablag'lar
oqimini ta'minlaydigan (yirik kompaniyalarga sotish uchun) va yuqori risklar
evaziga investorlar uchun yuqori daromad keltiradigan venchur biznes rivojlangan
korxonalarda venchur investitsiya institutining samaradorligini isbotladi
mamlakatlar innovatsion o'sish modelini amalga oshirishning samarali vositalaridan
biri sifatida tushunish kerak.