R valijonov, O. Qobulov, A. Ergashev

etish», «muvozanatni ta’minlab boshqarish», keyinchalik «inson munosabatlari 
doktrinasi» yuzaga keldi. Boshqaruv ilmining amerikalik namoyandalari hozirgi 
davmi «ilmiy menejment» davri deb ta’riflaydilar.
Shunday qilib, menejment bu — boshqaruv ya’ni resurslami, odamlami 
boshqarish va uning asosiy maqsadi — olinadigan foydani ko‘paytirish. Barcha 
ijtimoiy muammolami, iqtisodni rivojlantirish yo'lidagi hamma qiyinchiliklami 
agar ularga ishbilarmonlik ruhida yondashilsa, «yaratuvchilik menejmenti» orqali 
oson hal etish mumkin.
Ilmiy atamashunoslikda menejment deganda shunday ijtimoiy-iqtisodiy 
jarayon tushuniladiki, uning natijasida o‘z oldiga qo‘yilgan maqsadlarga firma 
resurslariga rahbarlik qilish orqali erishiladi.
Shuni ta’kidlash kerakki, «menejment» ma’nosi «boshqaruv» atamasiga 
qaraganda ancha tor. Masalan: mashina, dastgoh texnologik liniyalarini 
boshqarishi mumkin, bu esa muhandis va texnologlaming vazifasiga kirar1 
Menejment esa ayni firmaning ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni boshqarr

---

anglatadi. Ilmiy fan sifatida menejment taxminan XIX asming birinchi yarmida 
kapitalizm tug‘ilishi bilan paydo bo‘ldi. 0 ‘sha vaqtda u oddiy bo‘lgan, ya’ni 
harbiy tavsifga ega edi. Dastlabki menejerlar harbiy intizomni, jazo bilan 
qo‘rqitish, har qanday buyruq va farmonlarga so‘zsiz itoat etish usullarini 
qo‘llaganlar. Bunday boshqaruv mehnat resurslaridan foydalanish, ulardan iloji 
boricha ko‘proq qo‘shimcha qiymat undirishning g‘oyatda samarali usuli deb 
qaralgan. Ish beruvchi islilovchini ezgan chog'da uning (mehnat mahsuli) 
samarador va natija keltiruvchan bo‘lishi mushkul, shaxs o'zining namoyon 
etishini rag'batlantirgan chog‘da esa uning yangilanmasligi va takomillashmasligi