R. X. Maksudov

[ A]<
20c~'
; yarim ponasim on tasmalar 
uchun 
[л] <
30c'1.
O ik a z ilg a n tadqiqotlar shuni koi'satdiki, agarda yuqoridagi 
shart bajarilsa tasmalarning ishlash muddati 2 0 0 0 -3 0 0 0 s b o iis h i 
mumkin.
6.5-§ Yassi tasmali uzatmalar
Yassi tasmali uzatm alar asosan ochiq uzatma shaklda ishlatilib, 
ishlash muddati nisbatan katta (egilishdagi kuchlanishning kichikligi 
tufayli), o'q lararo masofa 15 m gacha ham da tezligi 100 m/s gacha 
b o i g a n uzatm alarda ishlatish mumkin.
Yassi tasma materiallari o ‘zgaruvchan kuchlanishlarga yeyilishga 
chidamli, tannarxi arzon elastiklik xususiyatlarga ega b o i i s h i shart.
127

---

M ashinasozlikda har xil standartlashgan tasm alar ishlatiladi, bun d a 
uzatm aning ishlash sharoiti, tezligi, yuklanish xarakteri va u la m in g
o ‘zgarishini hisobga olingan holda tasma uchun material tanlanadi.
Rezinalangan tasm alar. sanoatda eng k o ‘p tarqalgan b o ‘lib, 
vulkanizatsiyalangan rezinalar 1 yordam ida bir-biriga yopishtirilgan bir 
necha qavat gazlama 2dan tuzilgan (
6.7-rasm),
g azlam alar yeyilm asligi 
uchun rezina bilan qoplangan.
г
r~
6 .7 -ra s m .
T asm an in g g azlam a qismi asosiy kuchlanishga ishlaydi, material 
sifatida 
sintetik 
gazlam alar 
(T A -150,T A -300), 
paxta 
tolasidan 
tayyorlangan g azlam alar (B K N L -6 5 ) ishlatiladi. G azlam alar bir necha 
qavat b o ‘lib, tasm aning eniga nisbatan 6.1-jadvaldan tanlash m um kin. 
Rezina gazlam a qavatlarni bir butun qilib yopishtiradi, gazlam alarni 
yyeyilishdan saqlaydi, tasmani elastikli xususiyatini oshiradi.
6.1-fadval
G a z la m a n in g texnik
G azlam a turlari
xarakteristikalari
B K N L -
Т А - 150
T K -200-
T A -
65
2
300
G azlam a qat amlari soni
T asm an in g
20, 25, 40
3-5
-
-
-
eni v, m m
50, 6 3 ,7 1
3-5
-
-
3
80, 90, 100, 
112
3-6
3-4
-
-
125, 140, 160
3-6
3-4
3-4
-
G a z la m a q atlam ining 
qalinligi, m m
1,2
1,3
1,4
1,5
R uxsat etilgan bosim, 
[3
10
13
20
Rezinalangan kordli tasm alarda asosiy kuchlanishga ishlaydigan 
qismi bu diametri 1,1 m m boMgan arqon shaklda material 1 b o ‘lib, uning 
yoyilm asligi ham d a tasm aga elastiklik xususiyati berish uchun rezina 
2.3 bilan qoplanlangan b o ‘ladi (