R. X. Maksudov

9.3-§ P od sh ip n ik larn in g ishlash sharoiti va yem irilishi
Val aylana boshlanishi bilan uning sirti podshipnikdagi ichquyma 
ustida sirpanib ishqalana boshlaydi. Ichquyma sirtining yeyilishi ma'lum 
chegaradan ortib ketsa, mexanizmning ishlashi yomonlashadi.
Podshipnikning 
chidamliligi, 
asosan, 
yeyilish 
sur’ati 
bilan 
belgilanadi. Yeyilishning sur'ati ko'p jihatdan ishqalanish jarayoni sodir
179

---

bo'layotgan sirtlar orasidagi muhitga bogMiq. Ana shu muhitga qarab, 
ishqalanish uch turga boiinadi:
1. Quruq ishqalanish — tnoylanmagan sirtlar orasidagi ishqalanish.
2. Suyuqlikdagi ishqalanish— bunda ishqalanayotgan sirtlar o ‘zaro 
qovushqoq moy qatlami bilan butunlay ajralgan holda boMadi. Moy 
qatlamining 
qalinligi 
sapfa 
hamda 
ichquyma 
sirtlarida 
ishlov 
berishda 
hosil 
bo‘lgan 
notekisliklar yig'indisidan 
albatta 
katta 
bo‘lishi, ya'ni 
h>R7[
+л7, boMishi kerak 
(9.6-rasm).
Suyuqlikdagi ishqalanishning harakatga ko‘rsatadigan qarshiligi 
juda kichik (ishqalanish koeffitsiyenti 0,005) bo‘ladi. Shuning uchun 
sirpanish podshipniklaridan foydalanilganda suyuqlikda ishqalanish 
bo‘ladigan sharoit yaratishga harakat qilish kerak.
3. Nam quruq va nim suyuqlikda ishqalanish. Bunda ish sirtlars 
yetarli darajada moylansa ham, ammo ikki sirtni batamom ajratib 
turadigan moy qatlami boim ay d i. Ishqalanish qum q ishqalanishga 
yaqin bo‘lsa, nim quruq ishqalanish. suyuqiiqda ishqalanishga vaqin 
b o ‘lsa, nim suyuqlikda ishqalanish deyiladi.
Nim suyuqlikda ishqalanish sodir bo‘lganda ishqalanish koef­
fitsiyenti 0,008-0,1 oralig'ida, nim quruq ishqalanish ro‘y berganda esa
0,1-0.2 
oralig‘ida 
bo‘ladi. 
Ishqalanishning yuqoridagi turlaridan 
sirpanish podshipniklari uchun eng ma'quli suyuqlikda ishqalanishdir 
(9.6-rasm).
Sirpanish podshipniklarning ishga layoqatligi 
ichquymalarni 
yeyilishga chidamliligi bilan belgilanadi. Nim quruq va nim suyuqlik 
sharoitda ishlaydigan sirpanish podshipniklari shartli hisoblanadi. Bunda 
sapfa 
bilan 
ichquyma 
o'rtasidagi 
o ;rtacha 
bosimning 
qiymati 
chegaralanadi. natijada moylashga sharoit yaratiladi.