R. X. Maksudov

(3.16-rasm).
Hisobni engillashtirish uchun 
bu 
kuch 
ilashish 
qutbiga 
k o ‘chirilib, 
tashkil etuvchi aylana kuch Ft’ bilan radial 
kuch Fr’ ga ajraladi. Bu kuchlarni tish 
asosida hosil boMgan kuchlanish quyida­
gicha hisoblanadi.
a f= a eB- a c= F t’l/W -Fr7 A
bu yerda: a e„=Ft7A -eguvchi m om entdan tish asosida hosil boMgan 
kuchlanish; a c= F r7 A markazdan qochm a kuch t a ’sirida hosil boMgan 
kuchlanish; W = bS 76-tish asosining qarshilik momenti; A=bs- tish 
asosining yuzasi; b,s,l ning oMchamlari rasmda k o krsatilgan.
Tajribalar shuni k o ‘rsatadiki, kuchlanishning absolyut qiymati tolalar 
siqilgan tomonda katta boMsa ham, tishlar aksariyat tolalar c h o ‘zilgan 
tom ondan sinadi. Shuning uchun yuqoridagi tenglikda o s oldiga (-) 
ishorasi q o ‘yilgan.
Form ulalarda 1 va s ning absolyut qiymatlarini aniqlash qiyin 
boMganligi tufayli hisoblashda ulardan foydalanish noqulay. Shuning 
uchun har xil moduli tishlarning o bxshashligidan foydalanib, ular 
oMchamsiz koeffitsiyentlar y a ’ni Г, s' bilan almashtiriladi:
1 - 1
/m, s - s / m
Bu koeffitsiyent qiymatlarini yuqoridagi formulaga q o ‘yib quyidagi 
ifoda olinadi:
bu yerda: 
KF= K Fa-K Fu-K.F(r yuklanish 
koeffitsiyenti; 
KG<-kuchla- 
nishning to'planishini hisobga oluvchi nazariy koeffitsiyent.
Bu ifodada [61 ’/(s’)
2
]=Y F tish shakli koeffitsiyenti. Demak. 
egilishidagi kuchlanishning hisobiy qiymati:
[ 3 .7 ]
в -in
71

---

bu yerda: [ a F]-eguvchi kuchlanishning ruxsat etilgan qiymati. U F- tish 
shaklining koeffitsiyenti qiymati, siljish koeffitsiyenti x bilan tishlar soni 
Z ga b o g ‘liq b o ‘lib, 3.5-jadvaldan olinadi.
________________________________________________________
3.5-jadvai
Z Yoki Z k Kesuvc ii asbobning siljish koeffitsiyenti, x
-0,4
-0,25
-0,16
0
0,16
0,25
0,4
16
-
-
4,28
4,02
3,78
3,54
20
-
-
4.10
4,07
3,83
3,64
3,50
25
-
4,30
4.13
3,90
3,72
3,62
3,47
40
4,02
3,88
3.81
3,70
3,61
3,57
3,48
60
3,78
3,71
3.63
3,62
3,57
3,54
3,50
80
3,70
3,66
3,63
3,60
3,55
3,55
3,51
100
3,66
3,62
3.61
3,60
3,56
3,56
3,55
l
L8_Q 
_____ 3.62
___
3.62
3 .6 2 .... 3.57
3 
_
3.S6
Loyihadagi 
uzatm a g ild ira k la rn in g modulini aniqlashda form u- 
lada F t= 2 T
2
/2 d
2
deb qabul qilsak,