R. X. Maksudov

m = - 2T- ' Km
m m boM adi, 
[3.8]
e 2 - d 2 [(TF] 
1 
1
bu yerda: K m= Y F K Fa-KFB - k o ‘shim cha koeffitsiyent b o ‘lib uning 
o ‘rtacha qiymati t o ‘g ‘ri tishli silindirsim on g ‘ildiraklar uchun 
1
^ =
6
,
8
, 
qiya tishli silindrsim on g ‘ildiraklar uchun K m=5,8 Form uladagi [ a F] 
qiymati o ‘m ig a [a F]i [ a
F]2
qiym atining kichigi q o ‘yiladi.
A niqlangan modul qiymati standart b o 'y ic h a yaxlitlanadi. Bu 
qiym at q an ch a kichik b o ‘lsa, g ‘ildirak tishlarining soni shuncha k o ‘p 
b o ‘ladi. B u n d a tishli g ‘ildirakning ilashishi tekis, shovqinsiz boMib 
tishni kesilishini osonlashtiradi, lekin eguvchi 
kuchlanishga chidam - 
liligi kamayadi. S huning uchun quvvat uzatadigan uzatm alarda modul 
qiymatini 
m > l,5
deb olish tavsiya etiladi.
3 .1 4 -§ .T o ‘g ‘ri tishli silin d rsim on g ‘ild irak larn i kontakt 
k u ch lan ish b o ‘yicha hisoblash
T o ‘g ‘ri va qiya tishli silindrsimon uzatmalarni m ustahkam likka 
hisoblash standartlashtirilgan.
G ‘ildirak tishlarining mustahkam ligi asosan kontakt kuchlanishga 
chidamliligi b o ‘yicha tekshiriladi. Bu kuchlanishning hisobiy qiymatini
72

---

aniqlashda o ‘qlari o ‘zaro parallel joylashgan radiuslari r b r2 
(3.16-rasm) 
boMgan ikki silindrlar o ‘rtasida hosil boMgan kontakt kuchlanishni 
aniqlash uchun yozilgan Gerts formulasidan foydalaniladi:
[3.9]
2л(\-ц-) Pk
bunda: 
Ek= 2 E iE 2/ ( E 1+ E 2)-tishli 
gMldirak 
materiallarini 
elastiklik 
modulining «keltirilgan» qiymati; E]=E2=2,15M05 M Pa-yetaklovchi va 
yetaklanuvchi tishli gMldirak (poMat) materiallarining elastiklik moduli; 
/.i=(9J-Puasson koeffitsiyenti; ^-ilashish chizigMga to ‘g ‘ri kelgan bosim; 
to ‘g"ri tishli silindrsimon gMldiraklar uchun kontakt chizigMning 
uzunligi yetaklanuvchi gMldirak eni v? ga teng boMadi.
F,