Radioaktiv elementlarni tabiatda tarqalishi

RADIOAKTIV ELEMENTLARNI TABIATDA TARQALISHI
Reja:
Kirish
1. Radioaktiv elementlar
2. Radioaktiv elemetlarning tabiatda tarqalishi
3. Radioaktiv elementlarning inson hayotidagi ta’siri


Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.

KIRISH
O’zbekistonda yadro fizikasi tadqiqotlari o’tgan asrning 40-yillarida boshlangan bo’lib, 50-yillariga kelib jadal rivojlana boshladi. Mamlakatda yuqori malakali olimlarning mavjudligi, shuningdek, atom energiyasidantinchlik maqsadla rida foydalanish yo’lida o’zbekiston olimlarining samarali ilmiy izlanishlari va amaliy izlanmalari 1956-yildaO’zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Yadro Fizikasi institutining tashkil etilishiga zamin yaratdi.
Mamlakatimizda atom tarmog’i uchun kadrlarni tayyorlash sohasida hamkorlik kengaytirib borilmoqda.
O’tgan yillar mobaynida Institut jamoasi tomonidan muayyan ishlar amalga oshirildi, shu jumladan:
Atom yadrosi va elementar zarralar fizikasi, yadro tuzulishi nazariyasi, quyi va o’ta past energiyalarda yadrolarning parchalanishi va qo’shilishi fizikasi, yuqori energiyalar fizikasi, astrofizika va kosmologiya, qattiq jism radiatsion fizikasi, radiokimyoning fuundfundamentaltlari sohalarida ydroviy ilmlarning fundamental asoslari rivojlantirildi.[1]
Sh.Mirziyoyev
Fan texnika taraqqiyotining hozirgi davrida tabiat va jamiyatning o’zaro ta‘siri Bilan sog’liq bo’lgan problemalar asosida va muurakkab muammo bo’lib bormoqda. Shulardan biri geografik muhitning radioaktiv moddalar Bilan ifloslanishini oldini olish muammosidir.
Kurs ishining dolzarbligi:Tashqi muhitning holati insonning kelajagini belgilaydi, shuningdek, kishilarning aktiv faoliyati, hayoti va umr boqiyligi xam xavfli vaziyat uning radioaktiv moddalar Bilan ifloslanishidir.
Kurs ishining maqsadi: radioaktiv elementlarni tabiatda tarqalishini o’rganish.
Kurs ishining vazifasi:
1.Radioaktiv elementlar haqida internet saytlaridan va adabiyotlardan malumot tòplash
2.Tòplangan malumot yuzasidan mavzuni bayon etish
3.Mavzu bòyicha xulosa chiqarish
Kurs ishining amaliy ahamiyati:Yer sharida tabiiy radioaktivlik radioaktiv moddalarning parchalanishi natijasida vujudga keladi. Radioaktiv elementlar U 233, U 235 ,TH232-toriy, K40-kaliy, 87Rb-rubidiy, 14S-uglerod va boshqalar sayyoramizda ma‘lum miqdorda tarqalgan bo’lib, vaqt o’tishi Bilan ularerda doimo va turli sharoitlarda parchalanib o’zgarib turadi. Har qaysi radioaktiv element o’ziga xos tarzda parchalanadi. Shuning uchun ham radioaktiv elementlarning parchalanishi davri yer tarixi uchun etalon qilib qabul qilingan. Tabiiy radioaktiv elementlardan faqat uran (92) va Th toriy elementi radioaktiv izotoplarining yarim yemirilish davri yerning yoshiga teng, U 233, TH/2=4,51 mlrd. yil.
Uran va teriylar parchalanish natijasida qo’rg’oshin va geliy, kaliy parchalanganda kaltsiy va argon gazi, strontsiy vujudga keladi.
Yerda radioaktiv moddalarni tabiiy parchalanish natijasida tabiiy radioaktivlik vujudga keladi. Tabiiy radioaktivlikning miqdori, kontsentratsiyasi yer yuzidan atmosferaga ajralib chiqayotgan radon izotopning radioaktiv parchalanish shuningdek kosmiknurlar zarralarining tarkibidagi kimyoviy elementlar atom yadrolari bilan o’zaro ta‘sirlanishi natijasida vaqt o’tishi bilan o’zgarib turadi. Hosil bo’lgan radioaktiv atomlar noradioaktiv atmosfera changi zarralarina o’tadi. Tarkibida kaliy, o’ran, toriy va boshqa radioaktiv izotoplari bo’lgan chang shamol bilan katta maydonlarga tarqaladi. Keyingi vaqtlarda suniy radioaktivlikni turli yadro reaktsiyalari bilan hosil qilinmoqda.
Ikkinchi jahon urushidan so’ng atom, vodorod va boshqa yadro qurollarini portlatish natijasida geografik qobiq radioaktiv moddalar Bilan ifloslanadi. Bundan
tashqari geografik qobiq atom sanoati va uskunalarini chiqindilari xissasiga, atom elektr stantsiyalari avariyalar xisobiga ham ifloslanib bormoqda.
Yadro qurollari sinash uchun portlatilganda juda kichik radioaktiv nurlanish vujudga keladi. Radioaktivlik ma‘lum dozada ancha vaqtgacha juda kata territoriyada saqlanadi. Havodagi tsirkulyatsiyalar natijasida radioaktiv mahsulotlar bir necha ming km masofaga tarqaladi va hosil bo’ladigan mahsulotlardan bu joylar uzoq vaqtgacha zararlanib turadi, zarb to’lqini hamda nurlanish yetib borgan joydagi barcha sun‘iy va tabiiy boyliklar nobud bo’ladi.