Рахматова презентация pptx

Kimyoviy usul
O’simliklarni kimyoviy usulda himoya qilish zararli hasharotlarga qarshi turli xildagi organik va 
anorganik birikmalarni qo’llashga asoslangan bo’lib, o’simliklarni kimyoviy usulda himoya qilish 
vositalarining ko’pchiligini turli xildagi zararkunandalarga, kasalliklarga va begona o’tlarga ta’sir 
etishi bilan farqlanadi. O’simliklarni himoya qilishning kimyoviy vositalari yordamida har xil qishloq 
xo’jalik ekinlaridagi zararkunanda va kasalliklarga, omborxonalardagi zararkunanda va kasalliklarga 
qarshi kurash ishida keng ko’lamda foydalaniladi.
Agrotexnologik kurash tadbirlaridan sog’lom urug’likdan foydalanish, tuproqqa fosforli, 
ayniqsa kaliyli o’g’itlar berish, o’simliklarni misli, borli va marganesli mikroo’g’itlar bilan ildizdan 
tashqari oziqlantirish lozim. Bir tomonlama azotli oziqlantirish kasallanishni kuchaytiradi. Urug’lik 
tuganaklarni yorug’ sharoitda nishlatish, tup ostiga ko’proq va qalinroq tuproq tortish lozim.
Kasallangan palaklar kartoshkani kovlashga 10 – 15 kun qolganda yo’qo-tiladi. Buning uchun
palaklarga 1,5% li magniy xlorid eritmasi purkaladi (ishchi suyuqlik sarfi 1000-1100 l/ga), so’ngra
palaklar yig’ishtirilib, yoqib yuboriladi.
O’zbekistonda kartoshka o’simligida Aphididae oilasiga mansub bir necha tur shiralar: odatdagi 
kartoshka (Aulacorthum), shaftoli (Myzodes persicae), kartoshka yirik shirasi (Macrosiphim sjlanifjlii 
Ashm) va boshqalar tarqalgan. Ular bargni teshib, shirasini so’rib, hosilga zarar yetkazadilar. Bundan 
tashqari shiralar viruslarni ham boshqa o’simliklarga yuqtiradilar. Shiralarga qarshi ruxsat etilgan 
dinadin 40 k.e. 2,0-2,5 l/ga miqdorda, Siraks 25 % k.e. 0,48 l/ga insektisidlar qo’llaniladi. Agar bu 
preparatlar bo’lmasa pomidorga ishlov berishga ruxsat etilgan desis 2,5 % k.e. 0,25-0,5 l/ga, 
mospilan 20 s.p. 0,2-0,30 kg/ga, fufanon 57 % k.e. 0,6-1,2 l/ga miqdorda kartoshkaga ishlov 
berishda qo’llash mumkin.
Dala sharoitida nematodalarni yo’q qilish uchun ekin ekishdan bir oy ilgari tuproqni 1 m
2
ga 50 
g hisobidan xlorpikrin yoki serouglerod bilan fumigasiya qilish kerak, ammo iqtisod nuqtai nazaridan 
qaraganda, qimmat-li ko’chat va ekinlar ekiladigan tuproqqa shunday fumigasiya qilinadi. Tuproqqa 
etilendibromid solinganda nematodalarning halok bo’lishi so’ng-gi tajribalarda aniqlandi.
Omborxona binolari kartoshkani qo’yishdan oldin 1 m
3
ga 100-120 g hisobidan oltingugurt yoki 
1 m
3
ga 10-12 g hisobidan xlorpikrin bilan fumigasiya qilinib, yuqumsizlantiriladi.
Kuya tarqalgan joylardan mamlakatimizga shu hasharot o’tishiga yo’l qo’ymaydigan umumiy 
karantin choralari ko’rilishi kerak. Kartoshka jips berk kameralarda serouglerod yoki metil bromid 
bilan dorilanib, kuyadan tozalanadi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Biologik usul 
Hasharotlar va kasallik tarqatuvchi manbaalarga qarshi kurashda tabiatdagi
foydali hasharotlardan, laboratoriya sharoitida ishlab chiqariladigan biologik
entomofaglar kabi foydali hasharotlar, Podzius perillyus va Egum cepler tuxumxo’ri
entomofaglar, feromon tutqichlar, trixonorus kabi biologik vositalarni kartoshkada
qo’llash biologik usul deb ataladi. Hozirgi paytda eng istiqbolli ekologik jihatdan
toza, iqtisodiy, jihatdan arzon qarshi kurash usuli biologik usul hisoblanadi. Bu usul
haqida maxsus o’simliklarni biologik usulda himoya qilish fanini o’tish bilan to’liq
tushuncha beriladi.