Sonning logarifmi. Darajaga ko’tarish amaliga teskari amalni qarab chiqaramiz. ax = b ifodada x noma’lum bo’lib, uni topish ko’rsatkichni topish amali deyiladi.
Misollar: 3x = 27 bo’lsa, x = 3; 2x = 8 bo’lsa, x = 3;
5x = 25 bo’lsa , x = 2; 10x = 1000 bo’lsa, x = 3; 10x = 0,01 bo’lsa, x = - 2.
Ta ‘rif. Berilgan sonning berilgan asosga ko’ra logarifmi deb, berilgan sonni hosil qilish uchun shu asosni ko’tarish kerak bo’lgan daraja ko’rsatkichini aytiladi.
Agar ax = b bo’lsa, ta’rifga ko’ra x = logab. Bunda a – logarifmning asosi, b - logarifmlayotgan son, a > 0, a ≠ 1 deb olinadi. b > 0 bo’lishi ko’rinadi.
ax = b x= loga b ayniyat hosil bo’ladi. Buni asosiy logarifmik ayniyat deyiladi:
Logarifmning ta’rifidan uning quyidagi xossalari kelib chiqadi:
Asos 1 dan farqli har qanday musbat son bo’lganda:
loga1 = 0. Chunki
Asosning shu asosga ko’ra logarifmi 1 ga teng:
loga a = 1.
loga y1 = loga y2 tenglikdan y1 = y2 ekanligi kelib chiqadi.
Endi logarifmlarning xossalarini qaraymiz.
Algebraik ifodaga kirgan sonlarni ularning logarifmlari orqali ifodalashni shu ifodani logarifmlash deyiladi.
Ko’paytmaning (bo’linmaning) logarifmi ko’paytuvchilar
(bo’linuvchi va bo’luvchi) logarifmlarining yig’indisiga (ayirmasiga) teng:
Do'stlaringiz bilan baham: |