Ra’noguldoshlar (Rosaceae) oilasi

Ra’noguldoshlar (Rosaceae) oilasi
Ra’noguldoshlar (Rosaceae) oilasi tarkibida daraxt, buta va o ‘t o'sim liklar bor. Barglari oddiy va murakkab tuzilgan, navbat bilan joylashadi. Gullari to ‘g ‘ri besh a'zoli ikki jinsli b o iib , hasharotlar vositasida changlanadi. B a’zan changlanmasdan ham meva hosil qiladi, lekin urug‘i b o ‘lmaydi. M evasi shirali yoki quruq b o iib , ulami quyidagicha bargak, danak, yong‘oq, murakkab meva, soxta meva, rezavor meva va boshqa meva tiplarga ajratish mumkin. Ulaming deyarli barchasi oziq-ovqat va dorivorlik ahamiyatiga ega bo'lib, m adaniy sharoitlarda ko‘plab ekiladi. Olma (Malus) turkumi. Olma turkum ida 60 dan ortiq tur b o iib , ular ko ‘proq m o‘’tadil iqlimli zonalarda o ‘sadi. M DH florasida olmaning 15 turi tabiiy holda uchraydi. Ko‘pgina turlari yovvoyi holda o ‘sadi. Yovvoyi holda o ‘sadigan o ‘rmon olmasi, rezavor mevali olma, qizil olma kabi turlari ayniqsa, diqqatga sazovor. Olm aning xalq seleksiyasi tomonidan yaratilgan juda ko‘plab navlari katta m aydonlarda sanoat miqyosida o ‘stiriladi, 0 ‘rmon olmasi (Malus silvestris Mill.) bo‘yi 8-10 metrli, sershox daraxt. Bu olma Yevropada aralash o ‘rmonlarda o ‘sadi. Bu tur yorug‘sevar, sovuqqa chidamli b o iib , qumli, qumoq tuproqli yerlarda yaxshi o ‘sadi. Daryo b o ‘ylaridagi bargli o ‘rmonlarda ham uchraydi. U sekin o'sadi, ildizidan bachkilaydi, to‘nkasidan ko‘karadi, parxish va payvand y o ii bilan ham ko‘paytirish mumkin. Mevasi nordon-shirin, iste’molbop. U rugidan k o ‘karib chiqqan nihollari payvandtag sifatida foydalaniladi. Yog‘ochi qattiq, pishiq b o iib , oson kesiladi va yaxshi silliqlanadi. Aprel oyida gullaydi. Sivers olmasi (Malus Siversii (Ledeb)Roem.) balandligi 10-12 metrga yetadigan, yoyiq shox-shabbali, tikansiz daraxt. Tabiiy sharoitlarda asosan urug‘dan va vegetativ ko‘payadi. Turning areali Tyan-Shan, Pomir-Oloy, Tarbagatay va A fg‘onistonning shimolini qamrab olgan. Barcha tog‘li hududlarda 900-2500 m balandliklarda janubiy, sharqiy va jatiubiy-sharqiy tog‘ yonbag‘irlarida uchraydi. Ushbu turga polimorfizm xos bo‘lib,tabiatda xilma-xil meva shakllariga ega daraxtlar uchraydi. Bu olma turi sovuqqa va qurg‘oqchilikka chidamli tur hisoblanadi va 150 yilgacha yashaydi.
211-guruh talabasi Raxmatov Muhiddin