Raqamli ilmiy kengash qarshi davlat universiteti

GO‘RO‘G‘LI [f.-o‘z.] – go‘rda tug‘ilgan bola yoki qadimgi turkiy tilda 
go‘r//ko‘r botir, dovyurak, pahlavon bola.
Yaqin va O‘rta Sharq, Markaziy 
Osiyo va Janubiy Kavkaz xalqlari orasida keng tarqalgan dostonlar turkumidagi 
bosh qahramon sanaladi. Ma’lumki, dostonlarda Go‘ro‘g‘li yurt tinchligi uchun 
kurashgan mard, jasur xalq qahramoni sifatida ta’riflanadi. Ushbu nom 
poetonim sifatida ham qo‘llanganini D.Xudoyberganova va D.Andaniyazovalar 
lug‘atida qayd etganlar. Qodir baxshining “Jorxun maston” dostoni tilida 
Go‘ro‘g‘li, Go‘ro‘g‘li sulton shakllarda qo‘llanganini ko‘ramiz.
AVAZ [o‘z.] – oldingi turmagan bolalarning o‘rniga, evaziga kelgan bola.
“Go‘ro‘g‘li” turkumidagi dostonlar tilida qo‘llanilgan asosiy qahramonlardan 
146
Қора бахши Умиров. Нурали ва Семурғ. – Қарши, 2016. –Б. 12-13.

---

59 
biri. Go‘ro‘g‘lining asrandi o‘g‘li. Qodir baxshining “Jorxun maston” dostonida 
Nuralining otasi sifatida tasvirlanadi. O‘g‘lining aldov yo‘li bilan asir tushib 
qolishini bilgach yakka o‘zi Gapsarshoh qo‘shiniga qarshi kurashga otlanadi.
Avazday chopqin podasi, Qurigan terak xodasi, but bo‘lgan qavming xudosi, 
yo‘limni bo‘shat qulbachcha. (NS-13).
ALPOMISH [o‘z.] – dovyurak, jasur, botir. Men Alpomish, sen Boychibor, 
Ko‘ngilda qolmasin g‘ubor, Qattiqroq yurgin jonivor, Sanam yordan olay 
xabar, Yurgin dildorga boraylik, taqsam tumorga boraylik. (KN-83). 

TOHIR [a.] – pokiza, dog‘siz, nuqsonsiz, begunoh bola. O‘rta Osiyo,
Volgabo‘yi, Ozarbayjon xalqlari orasida keng tarqalgan dostonlar turkumidagi 
bosh qahramon sanaladi. Bu nom Qodir baxshi Rahimovning “Kelinoy yoki 
Norguloy” dostonida ham tilga olingan. Oppoq siynangni ko‘rganda, Tohir 
Zuhrodan qochguday, Ochsang ko‘ylakning yoqasin, Majnun Laylidan 
kechguday. (KN-47).