Raqamli iqtisodiyot sharoitida tashqi manba

1-rasm. Farg‘ona viloyatida 2015-2019 yillarda o‘tkazilgan kameral 
nazoratda manbalar ulushi. 
Ushbu diagrammada soliqlar yig‘iluvchanligini oshirish uchun tashqi manba
ma’lumotlarini to‘playdigan bazaning takomillashtirish xamda davlat soliq 
organlariga mutasaddi idora va tashkilotlar tomonidan o‘z vaqtida va sifatli 
7
ВМ-359 сонли қарори, 2020

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 5 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
201 
w
www.oriens.uz
June 
2021
 
 
ma’lumotlar taqdim etilishi korxonalarning soliq majburiyatlari bo‘yicha samarali 
usul orqali nazorat qilinishida va xamda soliq nazoratini amalga oshirilishida inson 
omilini kamaytirilishida katta axamiyat kasb etganini ko‘rishimiz mumkin. Shu 
o‘rinda yashirin iqtisodiyotni salmog‘ini kamaytirilishi o‘z navbatida soliq 
solinadigan bazani kengayishiga va davlat byudjetini daromad qismini barqarorligini 
ta’minlash uchun davlatimiz raxbari tomonidan o‘tkazilayotgan keng qamrovli 
isloxotlardan foydalanishimiz mumkin. Bunga 2020 yil 14 sentabr kuni
Davlatimiz 
raxbari boshchiligida o‘tkazilgan videoselktorda, energiya manbalarini monitoring 
qilish va xisobga olishning ajralmas onlayn tizmini yaratish bo‘yicha ko‘rsatma 
berilganligini misol qeltirishimiz mumkin. Ma’lum qilinishicha, 1,2 milliard dollar 
O‘zbekistonda elektr energiyasi va tabiiy gazni avtomashtirilgan boshqarish va 
xisobga olish tizimlarni to‘liq joriy etish uchun ajiratilganligi, ushbu mablag‘larning 
samaradorligi va rentabelligi faqat xisoblagichlarni o‘rnatish bilan ta’minlash 
mumkin emasligi, boshqacha qilib aytganda iste’molchining qancha energiya sarf 
qilinganini bilish, tizimidagi yo‘qotish va o‘g‘irliklarning oldini olish uchun yetarli 
emasliligi, buning uchun energiya ishlab chikaruvchi, magistral tarmoqlar, tarqatish 
tarmoqlari va iste’molchi zanjirining xar bir bo‘g‘inini qamarb oladigan ajralmas 
onlayn tizim yaratish kerakliligini ta’kidlab o‘tdi Prezident o‘z nutqida. 
Ta’kidlanishicha, elektr energiyasini monitoring qilish va xisobga olishning 
avtomatlashtirilgan tizimi (ASKUE) joriy qilingan bo‘lib, 7 ta tuman va shaxarlarda 
to‘lovlarni yig‘ish 40 % ga oshdi, debitorlik qarzdorligi esa 20 % ga kamaygan. Shu 
munosabat bilan yig‘ilishda Respublikaning barcha xududlarida elektr energiyasi va 
tabiiy gazni avtomatlashtirilgan boshqarish va xisobga olish tizimlarni to‘liq joriy 
etish masalalari muxokama qilindi. Bugungi kunda deyarli 4 million elektr 
xisoblagich o‘rnatildi, shundan 2 millioni yagona elektron ma’lumotlar bazasiga 
ulangan. “Xududiy elektr tarmoqlari” aksiyadorlik kompaniyasi oldiga yig‘ilshida 
joriy yil oxiriga qadar yana 3.5 million elektr xisoblagichni joriy etish va 2021 yil 1 
martgacha avtomashtirilgan tizimni to‘liq ishga tushirish vazifasi qo‘yildi. Dastlab, 
avtomatlashtirilgan tizim bilan axolini to‘liq qamrab olish 2021 yil oxiriga qadar 
rejalashtirilgan edi. Biroq, muddatlar 2020 yil oxiriga ko‘chirildi va loyxani tezroq 
bajarishga 100 milliard so‘m yuborildi. Bundan tashqari, yirik iste’molchilar va 
tadbirkorlarga tarqatish punktlari va transfarmatorlarga elektron xisoblagaich 
o‘rnatish, ularni yagona elektron ma’lumotlar bazasiga ulash bo‘yicha ko‘rsatmalar 
berildi. 
Ta’kidlanishicha “Xududiygazta’minot” AJ joriy yil oxiriga qadar 1.2 million 
dona zamanoviy gaz xisoblagichlarni o‘rnatish kerak, yana 2.3 million kelasi yilning 

---