Raqamli moliya fanidan yozma ish javoblari Raqamli iqtisodiyotning mohiyati

Oldingi tahrirga qarang.
sanoat korxonalarida joriy etilayotgan ishlab chiqarish va boshqaruv jarayonlarini avtomatlashtirish (ERP, MES, SCADA va boshqalar), robotlashtirish, “Buyumlar interneti”, “sun’iy intellekt” kabi texnologiyalarning dasturiy mahsulot qismini 2027-yilga kelib, apparat qismini esa 2030-yilga kelib davlat-xususiy sheriklik asosida mahalliylashtirish;
(2.3-paragrafning o‘n birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 26-avgustdagi PQ-5234-son qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 26.08.2021-y., 07/21/5234/0826-son)
kommunal xizmatlar bo‘yicha hisob-kitoblarni boshqarish uchun smart texnologiyalarni joriy qilish, intellektual servislarni joriy qilish va kommunal xizmatlarni tartibga solish uchun “aqlli uy” tajribasini joriy etish;
2022-yilda respublikaning barcha yirik shaharlarida jamoat transportlarida yo‘l haqi to‘lashning avtomatlashtirilgan tizimini joriy etish va naqd pulsiz to‘lovlar ulushini 90 foizga yetkazish;
har qanday yo‘lovchi transportida chipta sotib olish uchun yagona platformani yaratish;
korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar va xizmatlarni Internet jahon axborot tarmog‘i orqali sotish bozorlarini kengaytirish;
transport tizimini kompleks rivojlantirish uchun dasturiy modellashtirish tizimlaridan foydalanish mexanizmlarini amalga oshirish;
sug‘urta tizimini raqamlashtirish uchun davlat-xususiy sheriklik asosida raqamli sug‘urtani amalga oshirish mexanizmlarini ishlab chiqish va joriy etish;
logistika tizimini takomillashtirish va raqamli texnologiyalarni joriy etish maqsadida raqamli logistika tizimiga bosqichma-bosqich o‘tish;
iqtisodiyotning real sektorlarida robotlashtirilgan sanoatni rivojlantirish va amalga oshirish;
yirik sanoat korxonalari uchun robototexnika va muhandislik ixtisosliklarini tashkil etish;
ishlab chiqarish korxonalarida addiktiv (qavatma-qavat qurish va sintez qilish texnologiyasi, 3D o‘lchamda bosib chiqarish) texnologiyalarini keng joriy etish.
Elektron tijorat va elektron to‘lovlar tizimini rivojlantirish maqsadida quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi:
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini, shu jumladan mijozlarni masofadan aniqlash tizimlarini joriy etish orqali masofaviy bank xizmatlarini rivojlantirish;
xalqaro elektron tijorat standartlari va zamonaviy axborot xavfsizligi talablariga rioya qilish uchun elektron tijoratni rivojlantirishning huquqiy asoslarini, shuningdek, mavjud standartlar va elektron tijorat qoidalarini takomillashtirish va yangilash;
raqamli infratuzilmani rivojlantirish, mobil va simli Internet jahon axborot tarmog‘i qamrovi va tezligini yanada oshirish orqali elektron tijorat platformalariga shaxsiy raqamli uskunalardan ulanish imkoniyatlari va ko‘lamlarini oshirish;
elektron tijorat va elektron to‘lovlar tizimini yanada rivojlantirish, shuningdek, elektron hukumat xizmatlarini taqdim etishda to‘lovlarni qabul qilish va qayta ishlash imkoniyatlarini hisobga olgan holda, iqtisodiyot va moliya sohasida axborot infratuzilmasini takomillashtirish;
elektron tijoratning rivojida muhim rol o‘ynovchi pochta va logistika infratuzilmasini modernizatsiyalash va texnik yangilashni ta’minlash, logistika markazlarini (fulfilment) yaratish bo‘yicha yirik loyihalarni amalga oshirish, axborot texnologiyalarini va pochta aloqasi obyektlarida avtomatlashtirilgan tizimlar joriy etish, shuningdek, pochta va logistika xizmatlari sifatini oshirish;
jismoniy shaxslarga Internet jahon axborot tarmog‘i orqali tovarlar va xizmatlar uchun to‘lovlarni to‘lashni tashkil etish jarayonini osonlashtirishga imkon beradigan to‘lovlar agregatorlarini rivojlantirish;
transchegaraviy elektron tijoratni rivojlantirish va mahalliy ishlab chiqaruvchilarning mahsulotlarini qulay va o‘z vaqtida eksport qilishni ta’minlash;
bitta savdo maydonchasida keng ko‘lamli bank va bankdan tashqari moliyaviy xizmatlarni (qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalar, sug‘urta va boshqalar) taqdim etishga yo‘naltirilgan moliyaviy supermarketlarning biznes modelini yaratish;
tijorat banklari tomonidan mijozlarga masofaviy bank xizmatlari (internet-banking, bank-mijoz, sms-banking va boshqalar), shu jumladan, mobil ilovalar orqali xizmat ko‘rsatish ko‘lamini va sifatini oshirish;
elektron tijorat sohasida malakali kadrlar tayyorlash o‘quv jarayonining darajasi va sifatini tubdan yaxshilash, mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish, shu jumladan chet eldagi yetakchi ilmiy-tadqiqot muassasalarida, shuningdek, yuqori malakali xorijiy mutaxassislarni jalb yetish;
elektron tijorat bilan shug‘ullanuvchi subyektlarning tovar va xizmatlar uchun to‘lovlarini QR to‘lovlari texnologiyasi va NFC texnologiyalarini joriy qilish, jumladan mobil qurilmalar orqali to‘lovlarni qabul qilish orqali zamonaviy va qulay bo‘lgan masofaviy usullarda qabul qilish imkoniyatini yaratish;
davlat sektori, mahalliy davlat hokimiyati organlari va xususiy sektor o‘rtasidagi yaqin hamkorlikda elektron tijorat va raqamli to‘lov platformalarini rivojlantirish va kengroq foydalanishga ko‘maklashish.
------------------------------------------------------------------------------------------------

41. 
    Mobil elektron tijorat. Mobil tijorat mobil qurilmalar, shu jumladan telefonlar, smartfonlar, planshetlar va noutbuklar orqali ishlaydigan tijorat xizmatlari to'plamidir. Hozirgi vaqtda uning tizimiga o'nga yaqin to'lov xizmatlari, shuningdek dunyodagi barcha yirik banklarning maxsus onlayn-banki kiradi. Mobil tijoratdan foydalanadigan mijozlar soni ( mobil hisobdan to'lov) faqat har yili o'sadi. Aslida, mobil tijorat mobil qurilmalarda foydalanish uchun optimallashtirilgan elektron tijoratdir. Keng ma'noda, mobil tijorat mobil to'lovlarni (telefon hisobidan to'lov), mobil bank xizmatini, moliyaviy xizmatlarni va sotib olishni o'z ichiga oladi. Mobil Internet va ilovalar. Ushbu texnologiyadan foydalanish dunyoning istalgan nuqtasidan biznesni samarali olib borishga imkon beradi. Aynan ushbu texnologiyalar tufayli zamonaviy tadbirkorlar qimmatbaho ofisni ijaraga olishdan bosh tortishi va ko'plab xodimlarning xizmatlari uchun yaxshiroq materiallar yoki tayyor mahsulotlar sotib olish foydasiga haq to'lashlari mumkin. Bugungi kunda bu barcha kichik kompaniyalarning xalqaro bozorga chiqishining yagona mumkin bo'lgan usuli bo'lib, ulardan hozirgi raqobat sharoitida foydalanish mumkin emas. Uyali tijoratning rivojlanishiga bir qancha sabablar yordam beradi - bu shaxsiylashtirish darajasining oshishi, xaridorlarning xohish-istaklarini tahlil qilish qobiliyati, tezkor izlash va tovarlar / xizmatlarni taqqoslash nuqtai nazaridan iste'molchining o'zi uchun keng imkoniyatlar. ------------------------------------------------------------------------------------------------
    
42. 
    Turizm sohasidagi elektron tijorat.
    

Internetning joriy etilishi, shuningdek, elektron to'lov tizimlari orqali tovar va xizmatlar uchun to'lovni amalga oshirish imkoniyati mijozlar uchun ham, sayyohlik kompaniyalari uchun ham potentsial afzalliklar yaratdi. "Turizm kabi nomoddiy mahsulotning marketingi ko'p jihatdan vizual taqdimotga bog'liq" (Morgan va boshq., 2001). Internet bilan sotuvchilar nihoyat mukammal vositani topdilar. Faktlar va raqamlar taqdimoti, hissiy suratlar va butun bronlash jarayonini birlashtirish qobiliyati turizm kompaniyalari uchun katta boylikdir. Buhalis (Morgan va boshq., 2001) "raqobatga kirishishi kerak bo'lgan tashkilotlar va yo'nalishlar hisoblashga majbur bo'ladi" deb ta'kidladi. Shunday qilib, u elektron tijoratda ishtirok etuvchi kompaniyalarga sezilarli raqobat ustunligini beradi.
Yaqinda o'tkazilgan VIR (Verband Internet Reisevertrieb, 2007) tadqiqotiga ko'ra, mijozlar internet orqali sayohatlarni bron qilishning oson va tezkor usulini qadrlashadi. Bundan tashqari, ular o'zlarining sayohatlarini moslashtirish, xohlagan dam olishlari hali ham mavjudmi yoki yo'qligini va takliflarning keng doirasini ko'rish imkoniyatini qadrlashadi. Kredit karta bo'yicha to'lash imkoniyati va sarmoya kiritish uchun vaqtni tejash ham Internet orqali sayohat va dam olish kunlarini bron qilgan nemis mijozlari uchun katta afzallikdir.
Cheyne va boshqalar. (2006) "Internet etkazib beruvchilar va iste'molchilarga sayohat agentligini chetlab o'tish va to'g'ridan-to'g'ri o'zaro aloqa qilish uchun vositalarni taqdim etadi" deb taklif qildi. Bundan tashqari, ko'plab yozuvchilar "Internet sayohat qiluvchi iste'molchilarga an'anaviy sayyohlik agentligi orqali sayohat qilishni rejalashtirgandan ko'ra ko'proq ma'lumot, tezroq javoblar va ko'pincha past narxlar bilan ta'minlaydi" deb taklif qiladilar (Cheyne va boshq., 2006).
Cap Gemini Ernst & Young kompaniyasining katta maslahatchisi Tania Lang 2000 yilda o'z ishida "Internet foydalanuvchilari uchun afzallik va imtiyozlarni ta'minlaydigan turli xil omillar mavjudligini" ta'kidlagan. Ushbu omillar orasida iste'molchilar sayohatni tadqiq qilish va sotib olishni xohlashsa, mavjudlik haqidagi so'rovlar va bron qilish imkoniyati mavjud. Mijozlar endi mahalliy sayyohlik agentligining ish vaqti bilan cheklanmaydi.
Buhalisga ko'ra (Lang, 2000), "batafsil va dolzarb bo'lgan ma'lumotlarga kirish qobiliyati sayohat iste'molchisiga mahsulotni ongiga yanada aniqroq qilish orqali yordam beradi". Turizmda e-tijoratning yana bir muhim afzalligi sayyohlik agentligi to'lovlarini chetlab o'tish va onlayn chegirmalardan foydalanishdir. Lang (2000) ta'kidlaganidek, bozorning raqobatbardosh bo'lishi natijasida sayohatni onlayn xarid qilishda xarajat afzalligi mavjud. Ushbu xarajat afzalliklarini tarqatish xarajatlarini kamaytirish bilan ham izohlash mumkin.
Ushbu bo'limni yakunlab, mijozlar turizm sanoatida elektron tijoratdan katta foyda olishlarini taklif qilish mumkin. Ular arzonroq narxlarga duch kelishadi, chunki potentsial xarajatlarni tejashga erishish uchun endi hech qanday vositachilar ishtirok etmaydi. Bunga qo'shimcha ravishda, yuqorida keltirilgan mualliflar texnologiyadagi so'nggi va yaqinlashib kelayotgan o'zgarishlar tufayli bayramlarning vizual tasviri yaxshilanishini nazarda tutgan. Shunga ko'ra, mijozlar uchun hech qanday kamchilik bo'lmasligi kerak va Internet orqali bron qilish kelajak uchun eng yaxshi echimdir.
Biroq, mijozlar ham ma'lum jihatlarda qurbon bo'lishlari kerak, shuningdek, keyingi bo'limda ta'kidlanganidek, Internet orqali ta'tillarni bron qilish unchalik foydali bo'lmasligi mumkinligini his qilishlari kerak.
------------------------------------------------------------------------------------------------

43. 
    Raqamli elektron marketingning tashkil qilinishi. Raqamli marketing - (Internet marketing deb ham yuritiladi) bu mahsulot va xizmatlarni tadbiq qilish uchun Internet va kompyuterlar, mobil telefonlar va internetga ulanadigan boshqa raqamli texnologiyalardan foydalanadigan marketing tarkibiy qismidir.[1][2] Uning 1990 va 2000-yillardagi rivojlanishi brendlar va korxonalarning marketing uchun texnologiyadan foydalanish usullarini oʻzgartirib yubordi. Raqamli platformalar marketing rejalari va kundalik hayotga tobora koʻproq kiritila boshlaganligi sababli[3] va odamlar jismoniy doʻkonlarga tashrif buyurish oʻrniga raqamli qurilmalardan tobora koʻproq foydalanishlari sababli,[4][5] qidiruv tizimini optimallashtirish (SEO), qidiruv tizimi marketingi (SEM), kontent marketing, influenzer marketing, kontentni avtomatlashtirish, kampaniya marketingi, maʼlumotlarga asoslangan marketing, elektron tijorat marketingi, ijtimoiy media marketingi (SMM), toʻgʻridan-toʻgʻri email marketingi, displey reklama qilish, elektron kitoblar va optik disklar, oʻyinlar kabi kombinatsiyalaridan foydalanish odatiy holga aylandi. Raqamli marketing televidenie, mobil telefonlar (SMS va MMS), qayta qoʻngʻiroqlar va ushlab turilgan mobil qoʻngʻiroq ohanglari kabi raqamli medialarni taqdim etuvchi Internetdan tashqari kanallarni ham qamrab oladi.[6] Internetdan tashqari kanallarni ham qamrab olish raqamli marketingni onlayn reklama qilish ilmidan ajratib turadi.[7] Yaʼni, raqamli marketing internetdan tashqari baʼzi sanab oʻtilgan internetsiz platformalarni oʻz ichiga qamrab olishi bilan u „onlayn reklama qilish“dan farqlanadi.
    

1990-yillarda birinchi marta raqamli marketing atamasi paydo boʻldi.[10] Server/mijoz arxitekturasining debyuti va shaxsiy kompyuterlarning mashhurligi bilan mijozlar bilan munosabatlarni boshqarish (CRM) ilovalari marketing texnologiyasining muhim omiliga aylandi.[11] Qattiq raqobat sotuvchilarni oʻz dasturiy taʼminotiga koʻproq xizmatlarni, masalan, marketing, savdo va xizmat koʻrsatish dasturlarini kiritishga majbur qildi. Marketologlar, shuningdek, Internet paydo boʻlgandan keyin eCRM (mijozlar bilan munosabatlarini boshqarishning elektron koʻrinishi) dasturiy taʼminoti orqali katta onlayn mijozlar maʼlumotlariga ega boʻlishdi. Kompaniyalar mijozlar ehtiyojlari toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni yangilashlari va oʻz tajribasining ustuvorliklarini olishlari mumkin edi. Bu birinchi bosilishi mumkin boʻlgan banner reklamasining 1994-yilda paydo boʻlishiga olib keldi, bu AT&T tomonidan "Siz boʻlasiz" reklama kampaniyasi edi va uning jonli efirga uzatilishining dastlabki toʻrt oyida, uni koʻrgan barcha odamlarning 44 foizi reklama ustiga bosishgan.[12][13] ------------------------------------------------------------------------------------------------

44. 
    Bankomatlar nima vazifalarni bajaradi.