Raqamli moliya fanidan yozma ish javoblari Raqamli iqtisodiyotning mohiyati

Google korporatsiyasi sun'iy intellekt sohasidagi loyiha murakkab neyron tarmoqlarni yaratishni rejalashtirmoqda.
Loyiha Pathways deb nomlandi.
Neyron tarmoqlar minglab va millionlab muammolarni hal qila oladi:

Loyiha jamoasi Pathways rivojlanishining shunday darajasiga erishishni rejalashtirmoqdaki, model turli xil ma'lumotlar, jumladan vizual, akustik va matnli ma'lumotlarga o'rgatiladi. Soddalashtirilgan usulda model leopard tushunchasini og'zaki so'zdan, hayvonning o'sayotgan ovozini yozib olishdan yoki uning statik yoki dinamik tasviridan aniqlay oladi. ------------------------------------------------------------------------------------------------

24. 
    Fond birjasi funksiyalari va tashkiliy tuzilmasi. Fond birjasi — ommaviy va oshkora birja savdolarini oldindan belgilangan joyda va belgilangan vaqtda o‘rnatilgan qoidalar asosida tashkil etish hamda o‘tkazish orqali faqat qimmatli qog‘ozlar savdosi uchun sharoitlar yaratib beruvchi yuridik shaxs;
    

ФЬЮЧЕРС (лот. futurus — келажак) — товар ёки фонд биржаларида хомашё товарлари, олтин, валюта, қимматли қоғозларни ҳоз. амалда бўлган нархларда, лекин етказиб бериш ва ҳақини кейинги келишилган муддатларга қолдириш б-н олдисотди қилиш бўйича битишувлар. Битишув ижросига қадар харидор камроқ кафолат суммасини (закалат) беради.
ОПЦИОН (нем. option — танлаш, истак) — сотувчи ёки харидорга қимматлиқоғозлар ёки товарларни муайян муддат давомида белгиланган нархларда сотиб олиш ёки сотиш ҳуқуқини берадиган шартнома. Фьючерс О. биржа битишуви турларидан бири бўлиб, товарни кейинчалик биржада қайта сотиш мақсадида харид қилинади.
Moliyaviy regulyator - bu moliyaviy ko'rsatkichlar bilan operatsion faoliyatni nazorat qiluvchi tashkilot. Bundan tashqari, agar tashkilot mavjud bo'lsa, u erda shikoyat bilan murojaat qilishingiz mumkin. Misol uchun, Qo'shma Shtatlarda brokerlar ustidan nazoratni CFTC amalga oshiradi - bu federal agentlik shaklidagi hukumat komissiyasi.
Moliyaviy tartibga soluvchi federal darajada moliyaviy operatsiyalarni nazorat qilish uchun mas'ul bo'lgan davlat organidir. Shunday qilib, AQShda moliya bozorini tartibga soluvchi Fed (Federal rezerv tizimi), Rossiyada esa - Markaziy bank (Markaziy bank, Sberbank bilan adashtirmaslik kerak).
Oʻzbekiston Respublikasida fond birjasi faoliyati 12.09.2014 yilda qabul qilingan OʻzRQ-375 sonli “Birjalar va birja faoliyati” toʻgʻrisida qonunning yangi tahriri orqali tartibga solinadi. Ushbu qonun birjalarning tashkil etilishi va faoliyati bilan bogʻliq munosabatlarni tartibga soladi. “Birjalar va birja faoliyati toʻgʻrisida” qonunga muvofiq, birja – oldindan belgilangan joy va muayyan vaqtda, belgilangan qoidalar asosida birja savdolarini tashkil etuvchi yuridik shaxs. Qonunning 3–moddasiga koʻra, birjalar belgilangan tartibda litsenziya olganidan keyin birja faoliyatini amalga oshirish huquqini qoʻlga kiritgan va oʻz nomida “birja” soʻzidan foydalanishlari lozim boʻlgan yuridik shaxslardir.
Birjalar oʻz faoliyatini tovar-xomashyo, fond va valyuta birjasi turida amalga oshiradi. Birja oʻz ustav hujjatlariga ega boʻlishi kerak va bu hujjatlar quyidagilardan iborat: - birjaning toʻliq va qisqartirilgan firma nomi, joylashgan yeri, elektron pochta manzili; - birja ustav fondining miqdori; - birja tomonidan chiqariladigan aksiyalarning soni, nominal qiymati, turlari; - birja boshqaruvining tuzilmasi, birja kuzatuv kengashining, taftish komissiyasining va ijroiya organining aʼzolari soni, ushbu organlarni shakllantirish tartibi, ularning vakolatlari.
Fond birjasi oʻz faoliyatini amalga oshirishda bir qator huquqlarga ega: kotirovkalash; arbitraj; listing; nazorat va boshqa birja komissiyalarini tashkil etish; birja tovarlari narxlari birja tomonidan belgilangan chegaraviy miqdordan oʻzgarib ketsa, birja savdolarini toʻxtatish; qonun hujjatlariga muvofiq tanlov, kimoshdi, koʻrgazmayarmarka savdolarini, davlat xaridlari va korporativ xaridlarni tashkil 200 etish hamda oʻtkazish; birja axborotnomalari, maʼlumotnomalari hamda boshqa axborot va reklama materiallarini chiqarish; birja savdolarini tashkil etish; birja tovarlariga boʻlgan talab va taklifning nisbati asosida ularni kotirovkalash. ------------------------------------------------------------------------------------------------

25. 
    Fond birjasi infratuzilmasi va birja savdolari qatnashchilari. Fond birja savdolari birja tomonidan birja savdosi qoidalariga muvofiq tashkil etiladigan fond birja tovari savdolari, ushbu savdolarda fond birja barcha ishtirokchilari bir vaqtda ishtirok etish imkoniyati berilgan holda, markazlashtirilgan tarzda elektron shaklda oʻtkazililishi lozim. Fond birja savdolarida qatnashuvchi ishtirokchilar mavjud. Ushbu ishtirokchilar professional ishtirokchilar deyiladi va fond birja professional ishtirokchilariga birja tomonidan belgilangan tartibda birja savdolarida ishtirok etish huquqi berilgan investitsiya vositachisi, investitsiya maslahatchisi, investitsiya fondi, investitsiya aktivlarini ishonchli boshqaruvchi, tranfer-agent, qimmatli qogʻozlarning birjadan tashqari savdosi tashkilotchisi, dilerlar, market-meykerlar va brokerlar hisoblanadi, odatda ular yuridik shaxs maqomiga ega boʻlishlari darkor. Qimmatli qogʻozlar bozorida professional faoliyat bilan shugʻullanuvchi ushbu ishtirokchilarni kengroq koʻrib chiqamiz:
    

Investitsiya vositachisi – mijozning topshirigʻiga binoan, mijoz nomidan va uning hisobidan qimmatli qogʻozlarga doir bitimlar hamda operatsiyalarni amalga oshiruvchi qimmatli qogʻozlar bozorining professional ishtirokchisidir. Investitsiya vositachisi mijozlarining qimmatli qogʻozlari va pul mablagʻlari investitsiya vositachisining oʻz hisobvaraqlaridan alohida hisobvaraqlarda turadi. Investitsiya vositachisi har bir mijozning qimmatli qogʻozlari va pul mablagʻlari hisobini yuritadi, qimmatli qogʻozlarga doir bitimlar va operatsiyalarni mijoz bilan tuzilgan shartnomaga muvofiq amalga oshiradi, tuzilgan bitimlar va amalga oshirilgan operatsiyalar toʻgʻrisida unga hisobot beradi. Investitsiya maslahatchisi – qimmatli qogʻozlarni chiqarish, joylashtirish va ularning muomalasi masalalari, qimmatli qogʻozlar bozori va uning ishtirokchilari holatini tahlil etish hamda istiqbolini belgilash boʻyicha maslahat xizmatlarini koʻrsatadi, shuningdek qimmatli qogʻozlar bozori mutaxassislarini qayta tayyorlaydi va ularning malakasini oshirishni amalga oshiradigan yuridik shaxsdir. Investitsiya fondi – investorlarning pul mablagʻlarini va qoʻyilmalarini investitsiya aktivlariga jalb qilish maqsadida aksiyalar chiqaradigan yuridik shaxs – aksiyadorlik jamiyati investitsiya fondidir. Investitsiya fondi yuridik shaxsning boshqa tashkiliy-huquqiy shakllariga oʻzgartirilishga haqli emas. Investitsiya fondini qoʻshib yuborish, qoʻshib olish, boʻlish, ajratib chiqarish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshirilishi mumkin. Investitsiya aktivlarini ishonchli boshqaruvchi – yuridik shaxsning – ishonchli boshqaruvchining oʻziga egalik qilish uchun topshirilgan va boshqa shaxsga tegishli boʻlgan:
-qimmatli qogʻozlarni, shu jumladan investitsiya aktivlarini boshqarish jarayonida olinadigan qimmatli qogʻozlarni;
-qimmatli qogʻozlarga investitsiya qilish uchun moʻljallangan va investitsiya aktivlarini boshqarish jarayonida olinadigan pul mablagʻlarini shu shaxsning yoki u koʻrsatgan shaxsning manfaatlarini koʻzlab, oʻz nomidan ishonchli boshqaruvni belgilangan muddat mobaynida amalga oshirishi investitsiya aktivlarini boshqarish.
------------------------------------------------------------------------------------------------

26. 
    Fond birja tamoyillari:
    

1. Birja savdolarini oshkora va ommaviy tarzda oʻtkazish
2. Birja savdolarida narxlarning erkin shakllanishi
3. Birja bitimlarini tuzishning ixtiyoriyligi
4. Birja barcha a’zolarining birja savdolarida ishtirok etishi uchun sharoitlarning tengligi
Oʻzbekiston Respublikasidagi fond birja boʻlib, “Toshkent” Respublika fond birjasi hisoblanadi va ushbu birja Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulk manfaatlarini himoya qilish va tadbirkorlikni rivojlantirish chora tadbirlari toʻgʻrisida” № 745-sonli farmoniga koʻra 8 aprel 1994 yilda shakllangan. Uning faoliyati respublikada olib borilayotgan islohotlar bilan va aksionerlik jamiyatlar ochish siyosati bilan yaqindan bogʻliq. Bugungi kunda RFB “Toshkent” – bu 100 ortiq brokerlik tashkilotlar va eng yangi uskunalarga ega boʻlgan birjadir. Fond birja – tijorat tashkilot boʻlib, uning asosiy maqsadi moliyaviy-xoʻjalik faoliyatidan foyda olishdir. Fond birjasining asosiy vazifalari quyidagilar:
birja savdosi qoidalarini belgilash, oʻz internet saytida joylashtirish; - birja kotirovkalash varagʻiga kiritilgan qimmatli qogʻozlar savdosini tashkil etish;
qimmatli qogʻozlarga boʻlgan talab va taklifning nisbati asosida ularning narxini chiqarish;
muntazam ravishda oʻz internet-saytida va ommaviy axborot vositalarida qimmatli qogʻozlarning kotirovka narxlarini eʼlon qilish, birja aʼzolarini birja savdosi yakunlari toʻgʻrisida xabardor qilish;
birja oʻz aʼzolari va ularning qimmatli qogʻozlar bilan oldi-sotdi jarayonlarini bevosita amalga oshiradigan treyderlari uchun malaka talablarini ishlab chiqish va tasdiqlash, ularning huquq va majburiyatlarini belgilash;
amaldagi qonunchilik, fond birja ustavi va birjaning ichki meʼyoriy hujjatlarida belgilangan tartibda yangi aʼzolar qabul qilish va aʼzolikdan chiqarish;
------------------------------------------------------------------------------------------------

27. 
    Fond birjasining asosiy vazifalari.
    

Fond birjasi - qimmatli qogʻozlar va boshqa moliyaviy vositalar oldisotdi qilinadigan birja; pul kapitali harakatiga xizmat koʻrsatadigan moliya bozorining dastaklaridan biri. Bozor infratuzilmasining muhim boʻgʻini, qimmatli qogʻozlar (davlat obligatsiyalari, korxonalar aksiya va obligatsiyalari, bank kredit biletlari, tijorat veksellari), valyuta oldisotdisi boʻyicha muntazam va tashkiliy faoliyat koʻrsatadi.
Fond birjasining asosiy vazifalari: boʻsh turgan pul va qimmatli qogʻozlarni sotishni tashkil etish orqali jamgʻarilgan pul kapitalini safarbar etish va toʻplash; xususiy xoʻjalik subʼyektlari va davlat investitsiyalarini ularning qimmatli qogʻozlari xaridini tashkil etish yoʻli bilan moliyalashtirish; qimmatli qogʻozlarning yuqori darajadagi likvidligini, yaʼni qimmatli qogʻoz egalari uchun yoʻqotishlarsiz tezda pul mablagʻlariga aylanishini taʼminlash. Huquqiy maqomiga koʻra, jahon amaliyotida doimiy davlat nazoratida faoliyat koʻrsatadigan yalpi huquqiy, aksiyadorlik jamiyatlari shaklidagi hususiy va davlat kapitali ishtirokidagi aralash Fond birjasi turlari bor.
Fond birjasi 16-asrda Gʻarbiy Yevropa mamlakatlarida paydo boʻlgan. Jahonda 150 dan ortiq yirik Fond birjasi bor (2003). Oʻzbekistonda birinchi fond birjalari 1991-yildan boshlab tashkil etila boshladi, lekin ularning ko'pi keyinchalik yopildi. ------------------------------------------------------------------------------------------------

28. 
    Blokcheynni qaerlarda ishlatish mumkin. Blokcheyn -Tarqalgan reestr texnologiyalari (blockchain) - markazlashtirilmagan saqlash va tranzaktsiyalarni ritmlari va protokollari, ularni keyinchalik o'zgartirish imkoniyatisiz bog'langan bloklarning ketma-ketligi sifatida tuzilgan. Yaqin kelajakda blockchain texnologiyasi moliya sektori tamoyillarini sezilarli darajada o'zgartiradi. Ispaniyaning Santander banki tahlilchilarining fikriga ko'ra blokcheyndan foydalangan holda, 2022 yilda moliyaviy institutlarning xarajatlari, birinchi navbatda, transchegaraviy to'lovlar va qimmatli qog'ozlar savdosida tejash hisobiga, 15-20 milliard dollarga kamayadi va blokcheyn tomonidan ishlab chiqarilgan global yalpi ichki mahsulotning ulushi 2027yilda 10% ni tashkil qiladi. Blokcheynni qaerlarda ishlatish mumkin? 1. Kim-oshdi savdosini uyushtirishda
    

2. Yer kadastrini yuritishda
3. Sog’liqni saqlashni boshqarishda
4. Dorixonalardagi dori vositalarini nazorat qilishda
5. Turli xil mahsulotlar sadvo jarayonida
6. Buxgalteriya va auditni amalga oshirishda
7. Bank ishini yuritishda
8. Pul o’tkazmalarini amalga oshirishda
9. Va boshqa turli-tuman sohalarda
Blokcheyn bir necha yillardan beri mavjud bo'lib, nafaqat tarmoq auditoriyalari orasida tez sur'atlarda ommalashmoqda. Blokcheynning ko'lami savdo, ish oqimi, biznes, hatto hukumat boshqaruvida ham qo'llaniladi.
Blokcheyn texnologiyasining kamchiliklari haqida gapiradigan bo'lsak, bugungi kunda yagona muhim narsa - unga asoslangan dasturiy yechimlarni ishlab chiqish va amalga oshirishning yuqori xarajatliligidir. Biroq, blockceyn moliyaviy operatsiyalarda vositachilarsiz amalga oshiradi va to'lovchi va qabul qiluvchining firibgarligini oldini oladi. Shuning uchun, blockcheyn texnologiyasi kelajagi porloq texnologiya hisoblanadi.
2017 yilda Amerikaning 2 ta yirik banki ichki foydalanish uchun blok platformalarini ishlab chiqishga sarmoya kiritdi. Va moliyaviy tahlilchilarning fikriga ko'ra, 2023 yilda allaqachon blokcheynga asoslangan platformalar rivojlangan mamlakatlarning barcha yirik banklarida ichki hisob-kitoblar uchun, shuningdek hukumatning barcha darajalarida hujjatlar aylanishi uchun ishlatiladi.
Blockcheyn maxsus xususiyatlarga ega: xatolarga bardoshlilik, markazlashmaganlik, xavfsizlik va maxfiylik. Ushbu xususiyatlarning barchasi moliya va sug'urta sohasidagi kompaniyalar, ma'lumotlarni saqlash xizmatlari va boshqalar uchun muhimdir.

29. 
    Iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarida blokcheynning qo‘llanilishi.
    

Yopiq blokcheyn texnologiyasini yaratish to'lovtizimi moliyaviy va fond birjalarida oltin, kumush, qimmatli qog'ozlar va boshqalar sotiladi.
Korporatsiyalar o'rtasida katta miqdordagi operatsiyalar uchun mahalliy valyuta bilan avtonom to'lov tizimini yaratish
Intellektual mulk va mualliflik huquqini saqlash, tasdiqlash va topshirish
Har qanday muhim ma'lumotlarni saqlash;
Tibbiy xizmatga kamida bir marta murojaat qilgan
barcha fuqarolarning tibbiy kartasi bilan barcha klinikalar va tibbiy markazlar uchun yagona tibbiy reestrni yaratish ;
Saylovni ochiq-oshkora o’tkazilishini ta’minlash va shu bilan birga, natijalarni soxtalashtirish imkoniyatini istisno qiladigan blokcheyn texnologiyasini saylov jarayoniga joriy etish.