Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

6.2. Elektron tijoratdagi ba’zi bir firibgarlik usullari 
Bank kreditlari bilan bog’liq firibgarliklar 
Keyingi uch yilda faqatgina Rossiyaning o’zidagina bu ishlarga 
mutaxassislashgan firibgarlar guruxi 500tadan ko’proq insonni aldab, fuqarolarga 
11 million rubldan ko’proq zarar yetkazishga muvaffaq bo’ldilar. Buning uchun 
firibgarlar internet tarmogi va ommaviy axborot vositalaridan foydalanganlar. Ular 
banklardan imtiyozli shartlarda 500 000 rubldan ortiq miqdorda kredit olib 
berishga va’da berib, salkam 52 ta xududning axolisini laqillatganlar. Xar bir kredit 
olishni istagan fuqaroni tashkilot xodimasi bilan mobil telefon orqali aloqaga 
chiqishni va Western Union tizimi orqali 500 dan 800 dollargacha pul o’tkazishni 

---

237 
so’rashgan. Pul o’tkazish tasdiqlangandan sung, tashkilot mutaxassisi kredit 
olmoqchi bo’lgan insonning oldiga kelib, kerakli xujjatlarni birgalikda to’ldirgan 
va unda shu jumladan, ushbu xodimga pullar fuqaroning o’z xoxishi bilan 
o’tkazilgani xaqida imzo qo’yilgan xujjat berilgan. Shuning uchun ham 
internetdagi imtiyozli kreditlar olishga yordam berish xaqidagi takliflarga ishonib 
yurmang. Chunki «Tekin ovqat faqat qopqondagina bo’ladi!» 
Qopqon saytlar vositasidagi firibgarliklar 
Masalan, ushbu usuldagi firibgarlikda maxsus sayt tashkil qilinib, unda 
«Bojxona organlari tomonidan konfiskatsiya qilingan tovarlar arzon narxlarda 
sotiladi» degan ma’nodagi soxta e’lon joylashtiriladi. Bu 
saytlardagi 
mobil 
telefonlar, fotoapparatlar, noutbuk kompyuterlar va boshqa maishiy buyumlar juda 
arzon narxlarda sotilishi xaqidagi e’lonlarni misol sifatida ko’rsatish mumkin. 
Ammo xaridor bu buyumlarni faqatgina 100 foiz oldindan to’lov shartlaridagina 
xarid qilishi mumkin. Firibgarlar pulni olgandan sung, uni o’z maqsadlarida 
bemalol ishlataveradilar. Bu usul vositasida fuqarolarga yetkazilgan zarar miqdori 
esa bir necha million rublni tashkil qilgan.