Raximov X. “Valeologiya asoslari”

Alkogol bilan o’tkir zaharlanishning belgilari. 
Alkogolni istemol qilinganda turli darajada zaharlanish hosil bo’ladi. 
Alkogoldan zaharlanishning uchta darajasi bo’ladi. 
Birinchi darajada qo’zg’olish hosil bo’ladi, eyforiya, tetiklik, hurkish, harakat 
aktivligining tormozlanishi vujudga keladi. Biroz qizarish kam hollarda teri qatlamini 
oqarishi, pulsni tezlashishi, ishtaxani yaxshilanishi, jinsiy qobiliyatning ortishi 
kuzatiladi. Odam tetik, saxiy, ko’p narsani vada qiladigan, ko’p gapiradigan, 
distatsiya va taktil sezgirligini yo’qotadi. 
Ichib olgan odam o’zining imkoniyatlarini yuqori baholaydi, maqtanchoq 
bo’lib qoladi, ko’pincha eyforiya bo’lish, tajovuskor, qasoskor bo’lib qoladi. 
Bu xolatlarning barchasi miya yarim sharlarda tormozlovchi jarayonlarni 
pasayishi hisobiga po’stloq ostki qisimlar tormozlanganidan darak beradi. 
Ikinchi darajada mastlik markaziy nerv tizimining oliy bo’limlarning 
tormozlanishi bilan harakterlanadi. 
Bunda umumiy zaiflik, fikrlash tempini pasayishi, yurishni sekinlashuvi, 
nutqni buzilishi kuzatiladi. Muvozanati buziladi. O’z xulqini nazorat qilish buziladi. 
Uchinchi darajadagi mastlik, bu ongni chuqur buzilishi hisoblanib, odam 
xushidan ketadi. Komada avval teri qizaradi, so’ngra ko’karib ketadi. Qorachiq 
keskin torayadi, tana xarorati pasayadi, nafas olish sekinlashadi. Puls tez – tez bo’sh 
ura boshlaydi. 

---

41 
Muskul tonusi pasayadi, bazan tutqanoq tutadi, siydik ajralish ixtiyorsiz 
bo’ladi. Bu stadiyada ko’pchilik ichki azolar va qon aylanish buziladi. Kam qonli 
rivojlanadi, modda almashinuv buziladi. 
Og’ir mastlikdan so’ng xechnarsani eslamaydi, tasirchan bo’lib qoladi, kam 
harakat qiladi. 
Uyqu buziladi, bunda alkogol 8 – 20 sutkagacha organizmda saqlanib qoladi. 
Bazi alkogoliklarda psixik buzilishlar sodir bo’ladi. Bunda uzoq muddatli yuqori 
tasirchanlik, tajovuskorlik o’ziga – o’zi qasd qilish vujudga keladi. Bazan patalogik 
mastlik hosil bo’ladi, bunda ongni tez o’zgarishi epileptik holat ro’y beradi. Bunday 
mast odam bita so’z yoki gapni qaytaraveradi, yoki jinni bo’lib qoladi. 
Bazi xollarda antisotsial xolat ro’y beradi.