Referat jumíSÍ Tayarlaǵan: Jarılqaǵanova. A qabıllaǵan: Seytimbetova. N joba

1. Navsarz. 7. F-g‘oz.
2. J-r-j-n. 8. L-ba-n-x.
3. Nisan. 9. F-v-g‘.
4. B-sok 10. M-so-f-v-g,
5. A-sh-n-a-x-n-z-a. 11. J-i-m-da.
6. M-j-i-x-n-z-a. 12. X-sh-v-m.
So'g'diylar hár bir kunni bólek at menen ataǵanlar. Kúnnıń atların Abu Rayhon Beruniy «Áyyemgi xalıqlardan qalǵan yodgor- I i k lar» shıǵarmasında berip ótedi. Bular :
1. X-r-m-j-d. 16. M-x-sh.
2. J-h-i-n-r. 17. S-r-sh.
3. A-r-d-a-x-v-sh-t. 18. R-sh-n.
4. X-s-i-sh-v-r. 19. F-r-v-z.
5. S-b-ndor-mz. 20. v-x-sh-g-r.
6. R-d-d. 21. Ro-m-n.
7. M-r-d-d. 20. Voz.
8. D-s-t. 23. D-s-t.
9. A-t-s. 24. Din.
10. A-n-j-n. 25. A-r-z-x.
11. X-v-i-r. 26. A-stoz
12. M-o-x. 27. S-m-n.
13. T-i-sh. 28. Rom-j-i-d.
14. G'-sh. 29. N-sh-i-n-d.
15. D-s-t. 30. N-g'-r.

Áyyemgi Xorezmde Quyash kalendarına tiykar- langan jıl esabınan paydalanılǵan. Abu Rayhon Beruniydiń jazıwısha, Xorezm jıl esabı Orta Aziyadaǵı eń áyyemgi jıl esaplarınan biri esaplanǵan. Xorezm kalendarında bir jıl 12 ayǵa bólingen hám hár bir ay 30 kúnden ibarat bolǵan. Qosımsha 5 kún jıl aqırında on ekinshi ayǵa qosılǵan hám bir jıl 365 kunni shólkemlesken. Hár jılı qaldıq retinde artıp qalatuǵın sherek kunga Xorezm kalendarında itibar berilmegen. Jańa jıl báhárgi teńkunlikdan baslanǵan. Ay atları Abu Rayhon Beruniy shıǵarmasında eki qıylı - tolıq hám qısqartirilgan sırtqı kórinislerde keltiriledi. Aylardıń tolıq atı júdá uzın bolıp. kópshilik dawıslardı dawıssız háripler quraydı.

Abu Rayhon Beruniy aylarınıń toiiq atınıń bergen boMsa-de, bıraq kúndegilik jumıs júrgiziwde hám basqarıw hújjetlerde aylardıń joqarida keltirilgen qısqa formasınan paydalanılǵan. IV-VIII ásir áyyemgi xoraz. miy \ozuvi hújjetlerinde hám XII-XIV ásir arab-Xorezm jazıwı dáreklerinde ay atları joqarıdaǵı sırtqı kórinislerde qollanıladı. On ekinshi ayǵa qosılatuǵın 5 kúnniń
arnawlı atı bolmaǵan. Jıl ayları kúnlerine artıqsha kúnni qosıw, yaǵnıy jıldı artıq kúni bar jıllı qılıw kalendar tariyxında zárúrli másele bolǵan. Beruniy Xorezmde artıq kúni bar jıllı jılǵa ótiw máselesine de toqtalıp ótip, olar artıqsha bes kunni aqırǵı ayǵa qosqanlıqları tuwralimaǵlıwmat beredi. Xorezmlikler menen so'g'diylar jıl basın belgilew ushın artıqsha kúnni qosıwda birdey ámel etkenler. Xorezm kalendarında da aynıń hár bir kúni (30 kúni) bólek-bólek at menen júrgizilgen. Beruniy Xorezm kalendarındaǵı ay kúnleriniń atınıń da berip ótedi.
Turkiy xalıqlardıń eń áyyemgi kalendarları, jıl esapları haqqında júdá az maǵlıwmatlar saqlanıp qalǵan. Bul haqqında maǵlıwmat beriwshi derekler Abu Rayhon Beruniydiń «Áyyemgi xalıqlardan qalǵan estelikler» hám Mahmud Qoshg'ariynıń «Toplamu lug'ot at-turk» dóretpeleri bolıp tabıladı. Abu Rayhon Beruniy óz shıǵarmasında qatar shıǵıs xalıqları kalendarları haqqında maǵlıwmat berip, turk hám jiyirkeniwlerdi de tilge aladı : «Hind, Qıtay, tibet, turk, jiyirkeniw, efiopiyalı hám záńgi sıyaqlı basqa milletlerdiń aylarına kelsek, eger olardan bazisinıń atları bizge anıq maMum boisa da, tap olardıń barlıǵın biliw waqıtı kelguncha bayanlawdan tóqtadık».
Abu Rayhon Beruniy «Áyyemgi xalıqlardan qalǵan estelikler»de tómendegilerdi jazadı : «Bular (yaǵnıy turkiy xalıqlar kalendarı ) dıń muǵdarları, mamolari hám keyiplerinen xabardar bo'lmadim». Sonnan keyin alım turkiy xalıqlar kalendarındaǵı on eki ay atınıń beredi: