Referat mavzu: Giperaktivlik psixokorreksiyasi Bajardi: 903-guruh talabasi Axrorov Azamat

Abdulla Qodiriy nomidagi
Jizzax Davlat Pedagogika Universiteti
Pedagogika va psixologiya fakulteti (Sirtqi bo'lim)

Psixologik xizmat asoslari fanidan
REFERAT
Mavzu: Giperaktivlik psixokorreksiyasi


Bajardi: 903-guruh talabasi
Axrorov Azamat
Tekshirdi: Axmedova Shohida


Mavzu: Giperaktivlik psixokorreksiyasi

Reja:
1. Giperaktivlik o'zi nima?
2. Giperaktiv bolaning psixologik portreti.
3. Psixoterapiya yordamida giperaktivlikni davolash.
4. Giperaktivlikda qo'llaniladigan psixokorreksion o'yinlar.

1. Giperaktivlik o'zi nima? "Giper" - yunoncha "hyper" - yuqorida, me'yordan ortiqcha, "aktiv" - lotincha "activus" - faol, samarali ekanligini ko'rsatadi. Bolalardagi giperaktivlik e’tiborsizlik, chalg‘itish, impulsivlik bilan namoyon bo‘ladi, bolaning normal, yoshiga mos rivojlanishi uchun odatiy bo‘lmagan holat hisoblanadi. Diqqat yetishmasligi giperaktivligi buzilishi (DEHB) bolalarda xulq-atvor buzilishining eng keng tarqalgan shaklidir. DEHB o'g'il bolalarda qizlarga qaraganda 10 baravar ko'p uchraydi. Giperaktivlikning birinchi ko'rinishlari 7 yoshdan oldin kuzatilishi mumkin. Ushbu sindromning namoyon bo'lish cho'qqilari psixoverbal rivojlanish cho'qqilariga to'g'ri keladi. 1-2 yoshda nutq qobiliyatlari shakllanadi, 3 yoshda bolaning so'z boyligi oshadi, 6-7 yoshda o'qish va yozish ko'nikmalari shakllanadi. O'smirlik davrida jismoniy faollikning kuchayishi odatda yo'qoladi, ammo impulsivlik va diqqat yetishmasligi saqlanib qoladi. Bolalikda giperaktivlik buzilishi tashxisi qo'yilgan o'smirlarning deyarli 70 foizida va kattalarning 50 foizida xatti-harakatlarning buzilishi saqlanib qoladi. Bu muammo hozirda dolzarb va keng tarqalgan. Diqqat yetishmasligi giperaktivligi buzilishining tarqalishi muammosi nafaqat bola tanasining salomatlik holatining zamonaviy xususiyatlaridan biri bo'lganligi sababli dolzarbdir, balki bu sivilizatsiyalashgan dunyoning eng muhim psixologik muammosi bo'lib, shundan dalolat beradi: Birinchidan, giperaktivligi bo'lgan bolalar maktab o'quv dasturini yaxshi o'rganmaydilar. Ikkinchidan, ular umumiy qabul qilingan xatti-harakatlar qoidalariga bo'ysunmaydilar va ko'pincha jinoiy yo'l tutishadi. Jinoiy kontingentning 80% dan ortig'i DEHB bilan kasallangan shaxslardir. Uchinchidan, ular bilan turli xil baxtsiz hodisalar 3 marta tez-tez sodir bo'ladi, xususan, avtohalokatga tushish ehtimoli 7 barobar ko'p. To'rtinchidan, bu bolalarda giyohvandlik yoki alkogolizmga aylanish ehtimoli normal ontogenezli bolalarga qaraganda 5-6 baravar yuqori. Beshinchidan, diqqat buzilishi barcha maktab yoshidagi bolalarning 5% dan 30% gacha, ya'ni oddiy maktabning har bir sinfida 2-3 kishi - diqqat buzilishi va giperaktivligi bo'lgan bolalar bor. Barcha harakatlanuvchi bolalar giperaktiv deb tasniflanmasligi kerak. Ko'pgina tadqiqotchilar giperaktivlikning uchta asosiy blokini qayd etadilar: diqqat yetishmasligi, impulsivlik, vosita faolligini oshirish. DEHB tashxisi shifokor tomonidan amalga oshiriladi.
DEHB bilan og'rigan bolalar bilan tuzatish va rivojlanish ishlarini bajarish juda muhimdir. Ushbu faoliyat samarali bo'lishi uchun u ma'lum shartlarga javob berishi kerak, xususan: 1. Ushbu dasturni tayyorlashda nevropatolog, o'qituvchilar va ota-onalarning ishtiroki. 2. Bolaga tuzatish va pedagogik ta'sirni tibbiy davolanish bilan uyg'unlashtirish. 3. Oilada va uyda bolaga yagona tarbiyaviy ta'sir qilish taktikasiga rioya qilish. 4. Tashkilotda to'g'ri ovqatlanish (uglevodlarni iste'mol qilishni kamaytirish). 5. Oilada va uyda tuzatish-pedagogik jarayonni tashkil etish uchun yagona qulay shart-sharoitlarni yaratish:
-Kun tartibiga rioya qilish;
-Charchoqning oldini olish, ish qobiliyatini pasaytirish, o'z vaqtida bir faoliyat turidan boshqasiga o'tish, dam olishni taklif qilish;
-Psixologik qulaylikni yaratish;
-Sinflarning motivatsion ranglarini yaratish;
-Aniq, aniq ko'rsatmalar yozish (10 so'zdan ko'p bo'lmagan);
-Og'zaki ko'rsatmalarni vizual stimulyatsiya bilan mustahkamlash. 6. Mashg'ulotlarni tashkil qilishda quyidagilarni berish muhim:
o Boshqalardan alohida o'rindiqni tanlang (chalg'ituvchi minalar);
o Boladan murakkab vazifani bajarishni talab qilmang (diqqatli va tirishqoq bo'ling). Birinchidan, biz bitta funktsiyani o'rgatamiz: agar bu qat'iyatlilik bo'lsa, unda biz diqqatni jamlashni talab qilmaymiz;
o Dastlabki bosqichda o'zboshimchalik bilan faoliyat shakllarini shakllantirishda, amalga oshirishda aniqlikni talab qilmaslik;
o Moslashuvchan mukofotlar va jazolar tizimiga ega bo'lish (ixtiyoriy sa'y-harakatlarning eng kichik namoyon bo'lishi uchun maqtov, Y. Shevchenko usuli bo'yicha mukofotlardan, E. Mastyukova tavsiyalari bo'yicha jazolardan foydalanish);
o Natijaga erishish uchun bolaga qat'iyatli va talabchan bo'ling;
o Dastlabki bosqichda bolaning faoliyatini doimiy ravishda kuzatib borish;
o Motor faoliyatini to'g'ri tashkil qilishni ta'minlash (ortiqcha energiya sarflash imkoniyati). O'yinlarni qoidalar bilan tashkil qilish. O'yinga qo'shilish bosqichlari: individual ish, kichik kichik guruh va oxirgi bosqichda - aniq qoidalarga ega jamoadan iborat bo'ladi.